Het is eigenlijk te absurd om te bedenken, maar toch is het gebeurd: na tientallen jaren zit er weer water in de Utrechtse stadsbuitengracht nadat de singel eerder juist was omgebouwd tot parkeerterrein en snelweg. De stad is inmiddels ruim 20 jaar verder sinds de eerste schep de grond inging om het water terug te laten keren. Op 12 september is de historische vergissing, het dempen van de singel, officieel weer volledig ongedaan gemaakt.

Hier kan je lezen hoe je morgen de opening kan meemaken.

Een hele generatie Utrechters weet niet beter of er wordt gegraven in de stad; alles om de singel weer helemaal rond te krijgen. De stadsbuitengracht, zoals de watergang ook wel genoemd wordt, werd in de jaren 70 gedempt. Er kwam een parkeerterrein en een snelweg voor in de plaats. Dat is nu wellicht niet meer voor te stellen, maar toen was een meerderheid van de politiek voor dit plan. Overigens was er onder de bevolking ook zeker wel weerstand tegen de plannen. De stadsbuitengracht ligt er namelijk al een tijdje.

In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten. Toen werd er ook een verdedigingsgracht rondom de stad gegraven. Het water had dus als doel om de stad te verdedigen. Een paar eeuwen later werden daar ook bolwerken bijgebouwd. Deze bolwerken waren ook onderdeel van de verdediging van de stad, vanaf deze plekken konden aanvallers bestookt worden. Tegenwoordig kennen we deze plekken onder meer als voormalig gevangenis Wolvenplein, museum Sonneborgh, de woonhuizen bij Mannenborgh, Park Lepelenburg en Lucasbolwerk. De stad was niet alleen omsingeld door water, maar kende ook een stadsmuur met stadspoorten.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Verkeersplan
Tijden veranderen echter, de stad werd niet meer als zodanig aangevallen en de verdedigingswerken verloren daarmee hun oorspronkelijke functie. De bekende landschapsarchitect Jan David Zocher kreeg in 1829 de opdracht om bij een gedeelte van de singel een park te maken, het huidige Zocherpark. Ondertussen verdwenen ook de stadsmuren en poorten. De singel bleef nog wel een geruime tijd een logistieke functie hebben. Over het water werden goederen vervoerd, maar in de loop van tientallen jaren werd ook dat steeds minder. In de nieuwe eeuw, de 20e, was die functie bijna helemaal verdwenen.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Ondertussen was de auto gemeengoed geworden. Het was zo druk met auto’s dat de gemeente in 1958 de Duitse verkeerskundige Feuchtinger vroeg om een verkeersplan te maken. Als de stad zijn plan zou volgen zou de hele stadsbuitengracht gedempt worden zodat de auto vrij baan krijgt. Dit plan stuitte op te veel verzet, want het was te ingrijpend. Een aantal jaren later werd daarom een nieuw en uitgekleed plan gepresenteerd; een gedeelte van de singels moest gedempt worden. De Catharijnesingel zou de Catharijnebaan worden, een autosnelweg. Bij de Weerdsingel kwam een grote parkeerplaats. Het was een periode waarin, net zoals de afgelopen jaren, het Utrechtse stationsgebied een grote bouwput was. Ook het plan voor Hoog Catharijne kwam namelijk in ontwikkeling. In 1969 begon, tegen afgrijzen van veel Utrechters, het dempen van de singel.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Niet gebruiksvriendelijk en onveilig
Terwijl de auto’s voorbijrazen op de verdiepte weg tussen de binnenstad van Utrecht en station Utrecht Centraal blijft de afkeer van de situatie groot. Niet alleen de snelweg draagt daaraan bij maar ook winkelcentrum Hoog Catharijne. De omgeving zou niet gebruiksvriendelijk zijn en onveilig aanvoelen. Bewoners waren niet tevreden en ook beleidsmakers zagen in dat het gebied eigenlijk helemaal niet zo goed gelukt was. In de jaren ’80 en ’90 worden er dan ook druk plannen gemaakt voor een nieuwe centrumgebied. De roep om het water terug te laten keren in de singel begon ook luider te klinken, het werd zelfs een essentieel onderdeel van het plan voor een nieuw stationsgebied.

Tekst gaat verder onder afbeelding

In 1997 viel uiteindelijk het besluit om het water weer terug te brengen in de eerder gedempte singel. Een paar jaar later, rond de eeuwwisseling, werd er flink gegraven. Het eerste gedeelte van de singel, tussen de Weerdsluis en de Monicabrug, was in 2001 klaar. Anton Geesink en toenmalig wethouder Jan van Zanen kwamen langs voor de opening. Een jaar later stroomde het water tot aan Paardenveld. Daarna was het lang wachten totdat de singel weer wat extra meters had. Er kwam namelijk nog een raadgevend referendum over de verdere uitwerking van het stationsgebied en de singels.

Tekst gaat verder onder afbeelding

In 2015 kon er begonnen worden met het graven van een nieuwe stuk singel. In december van dat jaar was het dan zover: de Weerdsingel en Catharijnesingel waren weer met elkaar verbonden. Eind 2015 stroomde het water tot aan Vredenburg, een jaar later kan het water weer wat verder stromen, tot aan Hoog Catharijne. De nieuwe singelstructuur – of de historische eigenlijk – werd steeds meer zichtbaar en de verdere bouwwerkzaamheden in het stationsgebied gingen ook hard. Utrecht kreeg echt een nieuw centrum.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Bij de nieuwe singel horen ook tal van nieuwe bruggen, in 2014 werd de Marga Klompébrug in gebruik genomen en in 2015 de Paardenveldbrug en de Vredenburgknoopbrug. Het water van de singel liep lang tot aan het winkelcentrum en nu is nog steeds alles vanaf de Stadskamer een bouwterrein. De singel is echter weer helemaal rond, want ook het laatste stuk is uitgegraven. Het water stroomt vrij rond de hele stad. Morgen is de officiële opening.

Wil je het graafwerkzaamheden van de afgelopen vijf jaar in beeld zien? Dat kan hier.