Ontwikkelingen Utrecht Science Park: groen licht voor herontwikkeling Van Unnikgebouw Ontwikkelingen Utrecht Science Park: groen licht voor herontwikkeling Van Unnikgebouw

Ontwikkelingen Utrecht Science Park: groen licht voor herontwikkeling Van Unnikgebouw

Ontwikkelingen Utrecht Science Park: groen licht voor herontwikkeling Van Unnikgebouw
The Basket met daarachter het Van Unnikgebouw. Foto: Robert Oosterbroek
Hoe staat het eigenlijk met herontwikkelingsplannen voor het centrumgebied van het Utrecht Science Park, voorheen De Uithof geheten? Zo’n anderhalf jaar geleden presenteerde de Universiteit Utrecht (UU) al een Stedenbouwkundige Visie ontwikkeld door architectenbureau Barcode. Intussen zijn middels de sloop van twee overdekte verbindingen tussen de gebouwen de eerste stappen naar uitvoering van dit plan gezet. Ook werd eind juni de weg vrijgegeven voor herontwikkeling van het 21 verdiepingen hoge Van Unnikgebouw, maar een concreet ontwerp hiervoor is er nog steeds niet.

Hoe staat het eigenlijk met herontwikkelingsplannen voor het centrumgebied van het Utrecht Science Park, voorheen De Uithof geheten? Zo’n anderhalf jaar geleden presenteerde de Universiteit Utrecht (UU) al een Stedenbouwkundige Visie ontwikkeld door architectenbureau Barcode. Intussen zijn middels de sloop van twee overdekte verbindingen tussen de gebouwen de eerste stappen naar uitvoering van dit plan gezet. Ook werd eind juni de weg vrijgegeven voor herontwikkeling van het 21 verdiepingen hoge Van Unnikgebouw, maar een concreet ontwerp hiervoor is er nog steeds niet.

Tekst: Paul Hustinx

Over de toekomst van het Van Unnikgebouw wordt al sinds 2010 gepraat. Toen werd besloten het gebruik van het gebouw in zijn oude vorm af te bouwen, maar wat men er wel mee wilde, wist men nog niet. Lang werd ook sloop niet uitgesloten, maar enkele jaren terug werd al wel besloten het gebouw uitgaande van het bestaande karkas te herontwikkelen, echter een nadere uitwerking hiervan of zelfs maar richtinggevend plan hiervoor is er nooit geweest. Intussen kwam de UU in 2020 wel met een door het Rotterdamse architectenbureau Barcode opgestelde Stedenbouwkundige Visie op de toekomst van het Centrumgebied van het Science Park als eerste leidraad voor de toekomstige inrichting van het gebied. De Visie behelsde onder andere sloop van alle wegoverkluizingen op de Heidelberglaan ten bate van weidse zichtlijnen en een levendige buitenruimte. Ook voorzag het plan in lijn met de wens van de UU in sloop van een drietal jaren ’70-gebouwen, te weten de beide ‘centrumgebouwen’ Langeveld en Groenman, alsmede het Bestuursgebouw. 

Tekst loopt door onder de foto

Impressie uit de Stedenbouwkundige Visie op de toekomst van het Utrecht Science Park. Bron: Barcode Architects Rotterdam

Situatie nu

Hoe staat het met deze plannen? Het Van Unnikgebouw staat er nu al jaren leeg en enigszins vervallen bij als een relict uit een vervlogen verleden, het nog maar kortgeleden als een levendige chillplek met ligplaatsen voor studenten ingerichte bruggebouw tussen dit gebouw en de Universiteitsbibliotheek is gesloopt en hetzelfde geldt voor de verbinding met het erachter gelegen Educatorium. Ook de oude laagbouwbibliotheekvleugel is afgebroken, maar dit merkwaardigerwijs met uitzondering van de kelderverdieping die is achtergebleven als een laatste overblijfsel van een Romeinse stad. Al een jaar ligt het gebied er zo bij. Reden te meer om eens na te vragen hoe het staat met de plannen en waar men nu eigenlijk naartoe wil.

Plannen met Centrumgebied en Van Unnik

Volgens UU-woordvoerder Maarten Post wordt er momenteel in het Van Unnik hard gewerkt aan de voorbereidingen voor het asbestvrij maken van het gebouw en worden oude installaties ontmanteld. Hoe het gebouw er na de herontwikkeling uit gaat zien, is volgens hem nog niet bekend want daar is men juist nu over aan het nadenken, maar gezien het beeldbepalende karakter van het gebouw op deze centrale plek staat in elk geval vast dat het weer een ‘landmark’, in de zin van hoogte, zal worden met een zekere ‘uitstraling’ en een levendige plint. Het gebied eromheen moet een ‘bruisend hart van de campus worden’ dat ‘uitnodigt tot ontmoeting en samenwerking’, waar ‘het aantrekkelijk is om te verblijven’ en waarvan je ‘wil dat mensen erdoorheen lopen’. Loopbruggen passen niet in zo’n visie, want die houden mensen juist binnen.

Middels het plan van Barcode is er ‘een goede analyse gemaakt’ van de problemen en mogelijkheden van het gebied, en op basis daarvan is ‘besloten het op deze manier te doen’, aldus Post. Het aantreden van een nieuwe directeur Vastgoed & Campusbeheer heeft op dit vlak geen verandering teweeg gebracht, stelt hij. Ook het deel van de loopbrug dat architectonisch bij de Universiteitsbibliotheek hoort, wordt nog verwijderd. De afbraak van deze bruggen geschiedt steeds in overleg met de oorspronkelijke architecten, Wiel Arets voor de bibliotheek en Rem Koolhaas voor het Educatorium. Het weghalen van de verbindingen is ‘zorgvuldig en doordacht’ in overeenstemming met de Stedenbouwkundige Visie gebeurd en men verwacht dan ook niet ooit spijt te krijgen van bijvoorbeeld het opheffen van de chillruimte bij de UB of het dwingen van grote groepen, veelal studenten, om de trambaan op maaiveldniveau te kruisen.

Tekst loopt door onder de foto

Foto: Robert Oosterbroek

Toeval of niet, precies in dezelfde week als dat wij de UU hierover benaderden, kort voor de zomer, bracht ook de UU zelf een bericht naar buiten waarin het College van Bestuur stelt dat men ‘groen licht heeft gegeven voor het verder uitwerken van de plannen’ voor het Van Unnikgebouw. Tevens meldt men dat er ‘in de komende periode’ wordt gewerkt aan een ‘gebiedsplan’ voor het hele Centrumgebied. Hiervoor treedt men contact met de belangrijkste spelers in het gebied. Eind dit jaar verwacht men het af te hebben. De inrichting van de plint – de onderste bouwlaag van aanliggende gebouwen, bij het Van Unnik ook de tweede bouwlaag – zal een belangrijke rol spelen bij de verlevendiging van het gebied. Gedacht wordt aan winkels, horeca, studieplekken en culturele voorzieningen, een ‘mix van rust en reuring’. 

Vorig jaar nog werd 2025 genoemd als opleverjaar voor het nieuwe Van Unnikgebouw. Navraag leert dat dit nu geen expliciet streven meer is. Vaststaat wel dat het een duurzaam gebouw moet worden en dat de Faculteit Sociale Wetenschappen en diverse bestuursdiensten de belangrijkste gebruikers zullen worden. Maar ook voor algemene campusambitie als ontmoeting en kennisuitwisseling moet plek zijn in het gebouw.

Centrumgebouwen en kelder

Dan zijn er nog de twee ‘Centrumgebouwen’ Langeveld en Groenman alsmede het Bestuursgebouw, de knusse stenen jaren ’70-gebouwen ‘naar de menselijke maat’ waarvan men eerder al liet weten er uit duurzaamheidsoverwegingen niet mee verder te willen. Nu stelt men opnieuw dat deze gebouwen ‘aan het einde van hun levensduur zijn en niet meer toekomstbestendig zijn te maken’, hetgeen sloop een stap dichterbij brengt. Als het gaat om sloop versus verkoop, ligt sloop in elk geval het meest voor de hand’, zegt Maarten Post

En die kelder onder de reeds gesloopte laagbouwvleugel van het Van Unnik? Deze gedeeltelijk boven het maaiveld uitstekende onderverdieping stond in de impressie van Barcode toch niet ingetekend. Ten aanzien hiervan is men al enige tijd tot het inzicht gekomen dat deze heel goed herbruikbaar is, bijvoorbeeld als fietsenstalling en/of waterberging.

Tekst loopt door onder de foto

Luchtfoto van het universiteitscentrum De Uithof in 1980. In het midden het Transitorium 2 (Van Unnikgebouw). Bron: Het Utrechts Archief

Reactie vroegere bouwmeester

Wat vindt de vroegere ‘bouwmeester’ van de universiteit Aryan Sikkema van de ontwikkelingen? Hij diende vorig jaar een bezwaarschrift in tegen onderdelen uit de toekomstvisie, waaronder de sloop  van de jaren ’70-gebouwen. Bij die gelegenheid liet hij ook merken teleurgesteld te zijn door de sloop van het bruggebouw met de chillruimte. Hij zegt het verdwijnen van dit bouwdeel nog steeds te ‘betreuren’ omdat het een ‘grappige geschiedenis’ heeft – het is ooit gebouwd zonder dat er aan de overkant reeds een te verbinden gebouw stond – en er later een ‘hele mooie pauze- en hangplek voor studenten’ van is gemaakt. 

Hij zegt dat die verbindingen toen bewust zijn aangelegd om te voorkomen dat ieder gebouw op zichzelf zou komen te staan en mensen zich gemakkelijker van het ene gebouw naar het andere zouden kunnen begeven. “In mijn tijd ervoeren mensen de buitenruimte als kil en onaangenaam”. Hij is ook nog steeds geneigd de toenmalige keuze te blijven verdedigen, maar hij ziet ook hoe de huidige bestuurders het perspectief juist omdraaien. Die denken juist meer verbinding tussen de verschillende gebouwen te bewerkstelligen door de rol van de gemeenschappelijke buitenruimte te versterken, en dat als mensen het ene gebouw uit moeten en de straat op naar het andere gebouw ‘dit leidt tot een levendiger straatbeeld’.

Tekst loopt door onder de foto

Foto: Robert Oosterbroek

Sikkema laat het uiteindelijk graag over ‘aan mensen die zich er nu mee bezighouden om te proberen er iets moois van te maken’. Tegelijkertijd tekent hij er wel bij aan dat het nog een hele uitdaging is om een buitenruimte te creëren waar het echt aangenaam toeven is. 

Hij noemt het een ‘interessante ontwerpopgave’ om te zorgen voor genoeg beschutting tegen wind en tevens voor voldoende zonnige plekken. Met de sloop van de verbindingen heb je volgens hem niet automatisch een aantrekkelijke buitenruimte. Hij acht het ook ‘zeer onwaarschijnlijk’ dat er uit de voorliggende Stedenbouwkundige Visie een aantrekkelijke buitenruimte voortkomt. 

Over de sloop van de jaren ’70-bouw wil hij nog kwijt dat hij ‘het gevoel (heeft) dat er niet met respect en liefde naar het verleden wordt gekeken’. En ‘slopen is ook niet duurzaam’. Wel is hij blij dat het Van Unnik gespaard blijft. En hij wenst zijn opvolgers ‘veel succes met hun zware taak’.

15 Reacties

Reageren
  1. Gerry J.

    Wat te denken van studentenhuisvesting?

  2. Lexus

    In de binnenstad staan tal van huizen gebouwen die de eeuwen hebben overleefd. Samen met de oude infrastructuur, grachten en werven, vormen ze een buitengewoon aantrekkelijk geheel. Met wat opknapbeurten zijn ze prima in stand te houden. In de Uithof hebben we voor een flink deel te maken met zogeheten zieke gebouwen — sick buildings — die al binnen een halve eeuw slooprijp zijn. Het zou op zich een zegen zijn wanneer de liefhebbers zo veel mogelijk naar dit soort getto’s verwezen zouden worden — ook in andere gebieden met grootschalige nieuwbouw — wanneer niet de bouw- en sloopmanie voortdurend een enorme belasting van het milieu teweeg zou brengen. Daarom moet de overheid scherpe voorschriften opleggen gericht op behoud en het tegengaan van sloop.

  3. woutvr

    Wat jammer dat er zo slecht naar Aryan Sikkema geluisterd wordt

  4. Nina

    Er is al een UniC (klinkt als) gebouw in Utrecht:
    https://www.unic-utrecht.nl/

    Niet zo uniek dus…..

  5. pietersen

    3 megawoontorens met alles erop en eraan zodat ze er niet uit hoeven de studenten. Onderop 4 lagen winkelcentra CAFÉS en clubs en gezondheidszorg 8 verdiepingen daarboven 200 verdiepingen woningen. In amerika japannetc is dat normaal zo maak je de stad weer leefbaar. Horeaondernemers mogelijkheid geven hun etablissement te verplaatsen. Ipv onze hele stad te vernietigen met die ellende. Na uitgestudeerd te zijn keren de meeste studenten toch terug naar hun geboortedorp. De stad kan dan weer karakter krijgen zoals tot 2000 het geval was. Net DIVERSE inwoners . Dus niet alleen HIJGENDE studenten DIE ZUIPEN en de sfeer verknallen!

  6. Fred

    @lexus: “In de Uithof hebben we voor een flink deel te maken met zogeheten zieke gebouwen — sick buildings — die al binnen een halve eeuw slooprijp zijn.”
    De verwachte levensduur bij de bouw van Trans II was sowieso een jaar of 25.

  7. Koel Hoofd

    “de knusse stenen jaren ’70-gebouwen ‘naar de menselijke maat’ waarvan men eerder al liet weten er uit duurzaamheidsoverwegingen niet mee verder te willen. Nu stelt men opnieuw dat deze gebouwen ‘aan het einde van hun levensduur zijn en niet meer toekomstbestendig zijn te maken’”

    Dus die hard bevochten menselijke maat wordt nu ondergeschikt gesteld aan duurzaamheid en daardoor zijn ze aan het einde van hun maatschappelijke levenduur. Want zowel sociaal als economisch gezien kunnen ze nog tientallen jaren mee met wat technische wijzigingen.
    Laat dit een mijlpaal als keerpunt voor de toekomst zijn: ouder dan 50 jaar is einde maatschappelijke levensduur….
    Bomen halen dat hier niet eens onder duurzaam slinks.

  8. Lexus

    @Fred: voor het plaatsen van een reactie krijg je de tekst: “Wat wilt u zeggen?” Ik hoefde het alleen maar over te schrijven. Het kreng zit ook nog vol asbest. Kortom, het gaat helaas om levensgevaarlijke, milieuverwoestende weggooiarchitectuur en zal zowel bij handhaving als sloop een enorme kostenpost voor de samenleving zijn. Eigenlijk gaat het om geautoriseerde criminaliteit.

  9. Lachgas

    Voor de A27 moeten er ivm. stikstof 17 boerderijen weg. Hoeveel voor de verbouwing?

  10. Kees

    Zorg eerst nou maar voor een fatsoenlijke supermarkt op de Uithof. Lijkt me de eerste stap voor de “leefbaarheid”.

  11. Hans van Voonebosch

    Jammer dat de brug verwijderd is/wordt. Heb veel in de UB gestudeerd en de brug was een perfecte plek voor een koffiepauze.

  12. Theo Turbo

    Tyoisch een dorpse, kleinstedelijke geest zoals Utrecht en eigenlijk Nederland gebruikelijk is. Weggooiarchitectuur en een complete wijk die na 18.00 en in het weekend dood is, zonder voorzieningen zoals een normale supermarkt en een metro (!) die er ‘s nachts en in het weekend rijdt.

    Durf buiten het historische centrum flink de hoogte te gaan, 500 meter ofzo met veel groen eromheen en voorzieningen van grootstedelijk niveau. Niet zo burgelijk doen, maar ballen tonen!

  13. Grootste Science park van Nederland

    Het grootste science park van Nederland verdient een goede lange termijn stedenbouekundige visie. Er zijn al veel goede ingrediënten aanwezig.
    De uitdaging is om hier een Europees top voorbeeld van te maken.
    Een ironisch gebouw die een landmark vormt in hoogte en architectuur..Een enorm boulevard, met voldoende voorziening voor de hele wijk, Een bezoekets centrum die uitleg geeft over de wetenschap en verbinding zoekt met een breed publiek, Een botanische tuin die centraal recreatie en wetenschap combineert , en woon sectoren die levendig zijn.
    Wat mist is ook een zeer informele plek van kunst en wetenschap..
    Te veel is het nu nog een soort veredeld kantoor park.

  14. Mark

    De heer Sikkema heeft gelijk; de sloop van de luchtbrug is eeuwig zonde. De buitenruimte van de uithof is verschrikkelijk en dat zal, vanwege de aanleg van de tramlijn binnendoor, de komende halve eeuw niet beter worden.

    Hoe wil je die smalle strook gezellig maken als er elke dag bijna 100.000 mensen doorheen reizen met de bus, tram, scooter of fiets? Het is alsof je de vluchtstrook van de A2 gezellig en knus probeert te maken.

    Men had een voorbeeld moeten nemen aan Rotterdam en Amsterdam, waar verkeer om de campus heen gaat in plaats van er recht doorheen. Visie is helaas ver te zoeken in de stad die in het verleden zelfs haar grachten heeft gedempt om er een snelweg in aan te leggen.

  15. Visie in Utrecht

    @mark, je slaat 2x de plank mis.
    1. Het centrum gebied is voor gekomen uit de doordachte visie van Rem Koolhaas, die daar een totaal plan voor heeft ontworpen.
    2. Niet de grachten maar Singel demping is gebeurd vanuit de stedenbouwkundige visie van de beroemde Duitse verkeerskundige professor Feuchtinger , waar Utrecht advies aan vroeg op basis van de auto groei prognoses in Nederland. Pm veel andere steden hebben juist zonder echt goede prognoses gesloopt om die rede…zoals bv Amsterdam omgeving joods museum..

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).