Hoe groot is het probleem van opengetrokken prullenbakken in Nederland sinds de invoering van statiegeld op blikjes en flesjes? Dat willen de initiatiefnemers van de Nationale Prullenbakteldag graag achterhalen via een groot burgeronderzoek. Ze roepen daarom iedereen op om zondag prullenbakken te fotograferen.

Tijdens de Nationale Prullenbakteldag op zondag 26 oktober trekken vrijwilligers eropuit om prullenbakken door het hele land te fotograferen. Daarmee onderzoeken zij hoe vaak prullenbakken zijn opengetrokken of beschadigd, of er zwerfafval omheen ligt en of oplossingen zoals statiegeldbakjes, magneetsluitingen en donatieringen effect hebben. De dag is een initiatief van de Plastic Avengers, een samenwerking tussen zwerfafvalactivisten Dirk Groot (Zwerfinator) en Merijn Tinga (Plastic Soup Surfer).

Aanleiding is het ‘opengetrokken prullenbak’-probleem. Sinds de invoering van statiegeld op blikjes en flesjes worden prullenbakken soms leeggeroofd door mensen die op zoek zijn naar flesjes en blikjes. Dit zorgt voor meer zwerfafval, terwijl statiegeld op blikjes juist is ingevoerd om onder meer zwerfafval te verminderen. Om erachter te komen of dit probleem écht zo erg is, wordt dit jaar voor de tweede keer de Nationale Prullenbakteldag georganiseerd. 

Inzichten tot nu toe

Het zwerfafvalprobleem door opengetrokken prullenbakken is tot nu toe vooral zichtbaar in grote steden, vertelt Anton Damen. Hij is in Utrecht de woordvoerder van de Nationale Prullenbakteldag. “Wat we vorig jaar al zagen, is dat dit buiten de grote steden niet tot nauwelijks speelt. Daar zijn de prullenbakken juist schoner en leger, omdat er door het statiegeld veel minder blikjes en flesjes in verdwijnen. Het hardnekkige beeld van de grote rotzooi geldt maar voor een heel klein deel van Nederland. En wat we ook weten, is dat sinds de invoering van statiegeld op blikjes en flesjes hun aandeel in het zwerfafval met maar liefst 80 procent is gedaald.”

Damen fotografeerde vorig jaar in de Utrechtse wijken tweehonderd bakken. “Daar zaten een aantal openstaande bakken tussen, maar geen een met een bende eromheen. Die bakken lijken daarmee eerder slachtoffer van vandalisme of wanbeleid, dan van statiegeldjagers.” 

Hoe het werkt

Damen hoopt het aantal kiekjes van vorig jaar deze editie te overtreffen. Wie net als hij wil meedoen, hoeft zondag maar met weinig op pad. Het enige wat je als vrijwilliger nodig hebt, is een telefoon met camera en de gratis Plastic Avengers-app*. Het idee is dat daarbij in zoveel mogelijk kernen de prullenbakken op de foto worden gezet (elke prullenbak die je tegenkomt) en het liefst in verschillende gebieden (winkelgebied, speeltuin, park, buitenwijk, bedrijventerrein).

De foto’s worden vervolgens met AI geanalyseerd, waardoor een betrouwbaar landelijk beeld ontstaat van het aantal opengetrokken prullenbakken. De resultaten worden later dit jaar gedeeld met gemeenten en Tweede Kamerleden.