Hoeveel er gaat veranderen en wanneer precies, is nog ongewis, maar één ding staat wel vast: de Heidelberglaan gaat opnieuw op de schop. Meer groen, hittebestendigheid en betere waterafvoer zijn hierbij leidende principes. 

Op de Heidelberglaan, op het Utrecht Science Park, staat een bordje: daarop wordt met mooie woorden als ‘living lab’ en ‘Healthy Heidelberglaan’ aangekondigd dat deze centrale as van de universiteitscampus – die in de afgelopen 20 jaar al tweemaal eerder opengelegen heeft, eerst voor de aanleg van een busbaan en later voor verdere ombouw  tot trambaan – weer een transformatie te wachten staat.

Het moet een ‘gezonde en aantrekkelijke plek’ worden, want de weg is met de jaren ‘het meest geplaveide deel van de campus’ geworden met als gevolg ‘hoge niveaus van hittestress’ en ‘verwachte waterafvoerproblemen’. Laat nu net de universiteit, en haar partners op het Science Park, de Hogeschool, het RIVM en het UMC, zelf de kennis in huis hebben en vol ambitie zitten om zulke dingen aan te pakken, en het resultaat is een ‘living lab’: ‘een proeftuin waar de universiteit experimenteert met wetenschappelijke oplossingen voor maatschappelijke problemen’, zoals men het omschrijft.

Tekst loopt door onder de foto

Vooruitlopend op aanpassingen aan de Heidelberglaan gaat de UU ter plekke de luchtkwaliteit monitoren, klimaatadaptatiemaatregelen testen en gebruikerservaringen inventariseren om zo te komen tot een ‘een geïnformeerd en duurzaam ontwerp’ voor het gebied.    

Weer op de schop? Mogelijk tweede OV-baan

Projectleider ‘Healthy Heidelberglaan’ Stephan Troost, bevestigt dat voor de Heidelberglaan, en een aansluitend stuk Padualaan, na twee eerdere grootscheepse opbrekingen voor herinrichting, waarbij ook de omgeving een bewust uitgedachte inrichting kreeg met  verhoogde ‘groenscherven’ (ook bij de tweede ingreep toegepast), opnieuw herinrichtingsplannen bestaan.

Maar hij zegt er direct bij dat er nog weinig vaststaat, want er is nog veel onzeker over de toekomst van de bus- en trambaan. Er wordt serieus overwogen het bus- en tramverkeer te scheiden door aanleg van aparte busrijbanen. Het dubbele gebruik van de huidige baan leidt nu in de spits tot veel vertragingen. Voor zo’n tweede baan worden twee tracé’s bekeken: naast de trambaan over de Heidelberglaan of over de Leuvenlaan.

De keuze hierover wordt gemaakt door de provincie, de gemeente en de vervoersregio, de UU is hierover niet beslissingsbevoegd. Al deze nog te maken keuzes bepalen in hoge mate hoe de Heidelberglaan heringericht kan worden, en zodoende kan er nog weinig worden gezegd over de precieze invulling hiervan.

Tekst loopt door onder de foto

Wel is men al begonnen de gezondheidssituatie ter plekke in kaart te brengen. Hiervoor worden de luchtkwaliteit en de bodemvochtigheid, en vanaf 2026 ook de gevoelstemperatuur, de windstromen en het geluidsniveau middels metingen vastgesteld. De bevindingen zullen mede-richtinggevend zijn voor de herinrichtingsplannen.

Overigens kunnen de mogelijke vanuit doorstromingsperspectief gewenste extra rijbanen bepaalde vanuit gezondheids- of klimaatbestendigheidsoogpunt even wenselijke maatregelen beperken. Een goede afvoer van water en het minimaliseren van hittestress vragen bijvoorbeeld om veel groen, maar met een extra bus-as resteert hiervoor niet veel ruimte. En aan de zuidkant van de Heidelberglaan moet sowieso een verharde strook overblijven voor de brandweer.

Toch oplossingen voor meer groen

Maar hiervoor ziet men zeker oplossingen. Zo worden er bijvoorbeeld levendige terrassen gecreëerd bij de Genèvelaan evenals een studeertuin op de fietsenkelder naast het Van Unnikgebouw. En aan de noordkant van de weg, bij het Bestuursgebouw en het Van Unnik, ziet Troost ‘potentie’  tot vergroening.

“Daar liggen heel veel stoeptegels die niet allemaal nodig zijn.” Maar hier moet goed gekeken worden naar de randvoorwaarden aangaande ondergrondse kabels en leidingen, en de voetgangersstromen, onder andere richting OV-haltes.

Hoeveel er moet veranderen, wordt nog nader bekeken. Als hier geen aparte busbaan komt, hoeft er in principe niet veel te veranderen. Maar er speelt meer, zegt Troost, zo worden verschillende gebouwen, zoals het Groenman- en Langeveldgebouw alsmede het Bestuursgebouw gesloopt en deels vervangen door nieuwbouw, en worden andere, zoals het Van Unnik, grondig gerenoveerd. “Dat heeft ook effect op hoe je de buitenruimte inricht.”

Maar de mate waarin dit om nieuwe inrichting vraagt, is nog niet duidelijk. Hoe dan ook moeten er veel stoeptegels opnieuw worden gelegd of vervangen, wegens onder meer belasting door voertuigen. Deze plekken moeten dan toch op de schop, al betekent dit niet per se een herinrichting. Sowieso kijkt men of er extra groen mogelijk is.    

Veranderde kijk op dingen

Maar was er bij de laatste aanpassingen niet heel bewust voor een bepaalde inrichting gekozen, met de verhoogde ‘groenscherven’ met zitrand? Daarvan constateert men nu dat ze de waterafvoer bemoeilijken. Alleen het water dat er recht op valt, kan afvloeien, maar water uit de omgeving kan door de verhoging niet op een natuurlijke manier de bodem in.

Een goed voorbeeld van veranderend denken, aldus Troost. ‘Aanpassing aan het klimaat’ is  pas de laatste jaren op de agenda gezet. “Daaraan merk je dat de tijd verandert. Destijds had wateropvang een minder hoge prioriteit. Nu weten we dat het noodzakelijk is”. 

Relatie met eerdere stedenbouwkundige visie

En dan lag er al een toekomstvisie voor de Heidelberglaan van architectenbureau Barcode, nu Nudus geheten, met als kern dat loopbruggen en wegoverkluizingen weg moeten om ruime zichtlijnen en een levendige buitenruimte te creëren. Voorzag dit plan al in extra groen of is dit door de universiteit ingebracht? Vooral het tweede, aldus Troost.

De visie van Nudus heeft vooral een stedenbouwkundige invalshoek, zegt hij: bij betere zichtlijnen voelen mensen zich prettiger en minder opgesloten, is het idee. De visie is alweer enkele jaren oud. “Het gaat nu om de verdere invulling, samen met de gemeente”, aldus Troost.  Alles is nog in ontwikkeling. “Er is nog niet begonnen aan het ontwerpproces”, zegt hij, doelend op de buitenruimte. 

De visie van Nudus is ook nog tamelijk abstract, aldus Troost. “Hun plannen zeggen nog niet zoveel over groen. Op het moment dat je echt een (definitief) ontwerp gaat maken, zullen we daar zeker onze eisen en uitgangspunten op toetsen”, hiermee aangevend dat het groen een eis vanuit de universiteit is.

Voorzagen de plannen van Nudus niet vooral in verharde pleintjes als ontmoetingsruimte? Pleintjes en groen kunnen heel goed samengaan, volgens Troost. Evenementen, bijvoorbeeld, vragen weliswaar om een zekere verharding, maar met ‘veel bomen in de buurt’ kan dat ‘leuke pleintjes’ opleveren, zegt hij. “Waar we bomen kunnen plaatsen, zullen we dat ook wel doen”, mogelijk ook op de pleinen.  

Nog veel onzeker betreffende verdere planning

Over het tijdpad voor de uitvoering van de plannen is gezien de vele onzekerheden nog weinig te zeggen. Vooral het beslissingsproces rondom een extra busbaan kan veel tijd vergen, aldus Troost. Ook drukte met andere UU-plannen kan nog van invloed zijn.