De rechter heeft de gemeente Utrecht vrijdagmiddag in het gelijk gesteld. Een van de sympathisanten van Waku Waku had een zaak aangespannen, omdat hij vindt dat de groep actievoerders de komende dagen voor het restaurant moet kunnen demonstreren, maar de rechter gaat daar niet in mee.

Burgemeester Dijksma besloot woensdag om meerdere redenen de demonstratie voor de deur van het restaurant te verbieden en het Jaarbeursplein aan te wijzen als locatie waar de actievoerders samen mogen komen.

“De ervaringen van de afgelopen dagen maken dat een demonstratieve actie voor de deur van de horecagelegenheid niet langer wordt toegestaan”, zei Dijksma toen. De actievoerders zijn het daar niet mee eens en een van hen spande een rechtszaak aan.

Redenen

De belangrijkste redenen voor het verplaatsen van de demonstratie zijn volgens de gemeente de impact op de omgeving, zoals voor nabijgelegen bedrijven, de beperkte ruimte waardoor een gevaarlijke situatie voor de (verkeers-)veiligheid zou ontstaan en het risico op wanordelijkheden dat met het verloop van de tijd toeneemt.

Naastgelegen restaurant Kloek besloot bijvoorbeeld de deuren op dinsdag dicht te houden, omdat ze vonden dat ze de veiligheid van gasten en personeel niet konden garanderen. Een ander restaurant sloot dinsdag het terras. Ook moesten die dag fietsers worden omgeleid en werd het busverkeer over Vredenburg een tijd stilgelegd.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Niet redelijk

De advocaat van de actievoerder zei dat de actievoerders voor Waku Waku willen staan om aandacht te vragen voor het standpunt van de eigenaars, die bezwaar hebben tegen de invoering van de coronapas. “Zij zijn symbool geworden van anti-QR-code-demonstraties, dus is het niet redelijk om te vragen om op een andere plek te demonstreren”, vindt de advocaat.

De gemeente vindt het Jaarbeursplein juist een geschikte locatie om de demonstraties voor Waku Waku te houden. “De burgemeester vindt demonstratierecht een groot recht, maar er moet wel gekeken worden naar de locatie”, stelt de advocaat van de gemeente. “Het Jaarbeursplein is in het zicht van het Stadskantoor. De boodschap kan hier uitstekend voor het voetlicht worden gebracht.” De burgemeester wil met de verplaatsing naar het Jaarbeursplein wanordelijkheden en verkeersproblemen voorkomen.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Hinder voor omgeving

De omgeving heeft volgens de burgemeester ‘ernstige hinder’ ondervonden van de demonstraties. Het zou volgens de gemeente gaan om onder meer intimiderende acties, mensen die een restaurant zijn binnengestormd om naar het toilet te gaan, verbale belaging van restaurantmedewerkers die QR-codes wilden scannen en verkeershinder.

Volgens de gemeente mag ook het feit dat een restaurant is dichtgebleven en dat een andere zaak zijn terras sloot worden meegewogen in de beslissing om de demonstratie op die plek te verbieden. “Hinder hoort bij een demonstratie, als voetganger kun je er misschien even niet langs. Maar ondernemers die het al lastig hebben gehad, hebben hun bedrijf moeten sluiten”, zegt de advocaat van de gemeente. “De locatie is midden in de stad en er loopt een verkeersader. De grenzen zijn eerder overschreden dan als het op een industrieterrein zou zijn.”

Inherent aan demonstratie

De advocaat van de actievoerder is het daar niet mee eens. “Last voor buren en omwonenden is inherent aan een demonstratie”, vindt hij. “Dat mag geen reden zijn om de demonstratie te beperken.” Hij bepleit ook dat de demonstratie dan wel een paar dagen duurt, maar dat de hinder voor de omgeving goed te overzien valt omdat de demonstratie tussen bepaalde vaste tijdstippen plaatsvindt. Ook in hinder voor het verkeer ziet de advocaat niks. Hij vindt Vredenburg juist ‘een ideale demonstratielocatie’. “Er is een brede stoep, een fietspad, weer een stoep en dat gespiegeld aan de overkant”, stelt hij.

De rechter oordeelt dat de burgemeester een goede afweging heeft gemaakt. Het gaat volgens haar om een combinatie van factoren, waarbij de plaats van de demonstratie van belang is. “De burgemeester mag dus de verkeersveiligheid betrekken bij de locatie. Verzoeker wil een week lang dagelijks demonstreren met 500 mensen en dat levert een te groot risico op.” De locatie zou ingrijpen voor de politie ook bemoeilijken. “Overzicht houden is door de locatie, in combinatie met tegendemonstranten en uitgaanspubliek lastig”, vindt de rechter.

Tekst loopt door onder afbeelding

Niet gemeld

Voor de gemeente speelt ook het niet vooraf melden van de demonstratie een rol. “Er is gisteren pas een kennisgeving ontvangen. De gemeente leidt honderden demonstraties in goede banen, maar daarvoor vindt overleg plaats. Als mensen hun telefoon niet opnemen wordt het lastig om te faciliteren. Zo was bijvoorbeeld niet bekend hoeveel mensen zouden komen”, legt de advocaat uit. “Het niet aankondigen is het grote probleem. Vanavond kunnen er op vier locaties demonstraties zijn (…) Hoe moet de politie met de capaciteit die ze heeft hier beleid op voeren?” Door één locatie voor de demonstratie aan te wijzen hoopt de gemeente de veiligheid te kunnen garanderen.

De advocaat van de gemeente benadrukt expliciet dat een demonstratie die niet 48 uur van tevoren is gemeld verboden kan worden, maar dat de burgemeester dat niet wil. “Daarom heeft de gemeente gekeken op welke wijze het veilig kan worden geregeld. Het aantal demonstranten groeit, van honderd op maandag, naar driehonderd op dinsdag en de oproepen op sociale media liegen er niet om. Het is onbekend wat het gaat worden”, zegt hij. “De binnenstad is wel wat gewend met uitgaanspubliek, maar dat nog gemengd met honderden demonstranten… Dan zijn wanordelijkheden voorstelbaar.”

Volgens de rechter hoort de voorkeur voor een locatie onder het demonstratierecht maar die vrijheid is niet onbeperkt. “Het is aan de burgemeester om de demonstratie zo goed mogelijk te faciliteren, met onder meer inzet van de politie. Om dat te kunnen, is kennisgeving verplicht. Het ontbreken daarvan kan leiden tot verbod. De burgemeester heeft dat niet gedaan, maar wel de beperking opgelet om een andere locatie aan te wijzen. (…). Ik erken dat verzoeker een groot belang heeft bij demonstreren voor Waku Waku, maar dat betekent niet dat hij die locatie ook mag gebruiken.”