Op 22 april wordt het standbeeld van de Utrechtse verzetsheldin Truus van Lier onthuld in het Zocherpark. Kunstenaar Joyce Overheul maakte het ontwerp. Truus van Lier was in de Tweede Wereldoorlog lid van een verzetsgroep. Ze werkte onder meer als koerier en bracht Joodse mensen naar onderduikadressen. In 1943 schoot ze een Utrechtse NSB-hoofdcommissaris van de politie dood in het Willemsplantsoen. Ze werd uiteindelijk opgepakt, gedeporteerd en in concentratiekamp Sachsenhausen gefusilleerd. In Utrecht is een straat naar haar vernoemd en is er elk jaar een eerbetoon aan de Catharijnesingel. In het voorjaar staat,  in het gras tegenover de Geertekerk, ‘Truus’ uitgebeeld met narcissenbollen. Binnenkort komt daar dus een standbeeld bij. We vroegen Joyce hoe ze het beeld heeft ontworpen en waar ze tot rust komt in Utrecht.

Hoe ben je op het idee gekomen voor dit project? 

“Ik heb gekeken hoeveel beelden van mensen er in de Utrechtse openbare ruimte staan: ruim 160. Daarna keek ik of het een bekend persoon was of een anoniem iemand. De man-vrouwverhouding onder de anonieme beelden is netjes verdeeld. Wat wel opviel was dat 5 procent van de mannelijke beelden naakt is, tegenover 50 procent van de onbekende vrouwen. In totaal staan er in Utrecht 83 beelden van bekende mensen. 73 beelden van mannen en dus maar tien van vrouwen. Ik vond dat het beeld van Truus van Lier moest bijdragen aan de representativiteit: een herkenbaar beeld van een jonge vrouw.”

Hoe ben je te werk gegaan om het ontwerp te maken?

“Van Truus van Lier zijn maar vier foto’s bekend. Een kinderfoto en de rest vooral van haar gezicht. Waar baseer je dan een lichaam op? Dan moet je heel veel invullen en wie ben ik om dat te doen? We weten dat ze rechten studeerde. Ik wilde een rechtenstudente van nu vinden: van dezelfde leeftijd en met enige gelijkenis, onder meer qua postuur. Via via vond ik iemand: Juliëtte Meeuwsen. Zij heeft model gestaan voor het lichaam. Daar heb ik mallen van gemaakt. De schaal is één op één. Het beeld staat op een plaat, niet op een sokkel. Als je langs wandelt, kan je Truus recht in de ogen kijken. Ze staat straks tussen de mensen in.”

Hoe ziet het beeld er verder uit?

“De kleding heeft elementen van toen en nu. De jurk met kraag heeft een iets moderner model. En ze draagt schoenen die zowel vroeger als nu kunnen worden gedragen. Ook heeft ze een ouderwetse schooltas vast. Die refereert niet alleen aan haar studentenleven, maar ook aan haar verzetsleven. Ze smokkelde onder meer wapens, brieven en kranten die toen illegaal waren. Ze heeft meer gedaan dan alleen die liquidatie. Het hoofd van Truus is geboetseerd door een beeldhouwer. Dat heb ik uitbesteed, want dat is niet mijn vakgebied. Het lijf en de kleding heb ik zelf gemaakt. Ook het bronzen beeld gieten besteedde ik uit: aan gieterij Flassh. Die zat van oudsher in Utrecht, maar verhuisde naar Friesland. Ze maken nog steeds de Gouden Kalveren.”

Met wat voor onderwerpen hou jij je in je werk bezig?  

“De laatste tijd gaat het vaak over gelijkheid, emancipatie en feminisme. Over de dynamiek tussen verschillende mensen: hoe gaan we met elkaar om en waarom? Ik werk veel met technieken die lang in dat verdomhoekje hebben gezeten van ‘vrouwenhobby’s’, zoals textiel. Van oudsher worden wandkleden gebruikt om verhalen te vertellen, maar in de loop van de tijd werd het een ‘vrouwendingetje’. Ik vind het interessant om oude ambachten en technieken weer als serieuze kunst toe te eigenen. Ik heb een oude Singer naaimachine uit 1873. Dat apparaat heeft oorlogen meegemaakt en zoveel andere ontwikkelingen in de wereld. Het loopt nog als een zonnetje. Het is bijzonder om daar activistische werken mee te maken.”

Waar kom je tot rust in Utrecht?

“Bij mijn atelier in de Vlampijpateliers en het gebied daaromheen: het hele Werkspoorkwartier. Het is heel rauw, industrieel en ook weer mooi daarin. Er zitten ook veel kippen die vanuit het park het terrein op komen. Die dieren zijn compleet geïntegreerd in het gebied en gaan ’s avonds op stok in de bomen. Als je er ’s avonds rondloopt, zie je er zo tien op de takken zitten.”

Wat mist Utrecht? 

“Er moeten meer permanente atelierruimtes komen voor kunstenaars en creatieve ondernemers. Er is een mega tekort, waardoor veel creatievelingen de stad verlaten. Dat is zo zonde.”

Wat is je lievelingsplek in Utrecht?

“Alles rondom het Ledig Erf. Daar kom ik veel sinds mijn studietijd. De hele sfeer daar is heel fijn, vooral om daar op een zomeravond ergens te zitten.”

Waar kan je culinair genieten in Utrecht?

“Bij Ledig Erf, shout-out naar de nacho’s van Café Ledig Erf en De Poort, maar ook bij plekken aan de Voorstraat. Ik vind kleinschalige dingen waar je wat nieuws kan proberen leuk, zoals Anan Saigon. Ik ben niet zo van de massale, brallerige studentencafés. Je zal me niet vaak vinden in grootschalige cafés aan de Neude, maar wel in Taplokaal Gist of Café de Zaak.”

Utrecht is… 

“…mijn thuisbasis.”

Wil jij DUIC steunen en een set ansichtkaarten ontvangen met de beste foto’s uit het boek DUIC in 2021? Voor 7,95 euro krijg je twaalf kaarten, van elke maand in 2021 één ansichtkaart. Met de aanschaf van de kaarten heb je niet alleen een herinnering aan 2021 – om op te hangen, te bewaren of te versturen – maar steun je ook de lokale journalistiek in Utrecht.