In het voormalig Pieter Baan Centrum zit tot en met 21 november een pop-up museum: Transliminal van de Utrechtse kunstorganisatie Uncloud. In het tijdelijke museum zijn verschillende kunstwerken te zien, waaronder één over de turbulente geschiedenis van de locatie: het leven, de verhalen en straffen van de gedetineerden die zich begin vorige eeuw bevonden aan de Gansstraat en het Wolvenplein.

Het kunstwerk Gevangen in ’t luie end is een interactieve installatie, gemaakt door kunstenaar Vera van de Seyp samen met Creative Coding Utrecht (CCU) en Het Utrechts Archief. Bezoekers duiken ermee in de geschiedenis van het voormalig Pieter Baan Centrum. Ze kunnen onder meer leren over de gedetineerden direct vanuit de cellen waarin ze zaten.

De visualisaties van het kunstwerk nemen het publiek mee naar de tijd dat er mensen opgesloten zaten in het huis van bewaring aan de Gansstraat. Later werd dat omgedoopt tot Pieter Baan Centrum. Het laat hun verhalen en straffen zien.

Zelf op onderzoek

“Je kunt in de tijdlijn door de tijd heen lopen”, zegt Fabian van Sluijs, creatief directeur van CCU. “Wat is de context? Hoe oud waren deze mensen, wat was hun werk? Waarom zaten ze hier? En bovenal: hoe werden zij in die tijd gestraft? Je kunt helemaal zelf op onderzoek uitgaan naar gevangenisinformatie uit de twintigste eeuw.”

“In de periode dat mensen op deze locatie in het huis van bewaring hebben gezeten, is er een grote hoeveelheid gegevens over de gevangenen bijgehouden”, zegt Het Utrechts Archief. Daar worden nu al deze gegevens bewaard. Aan de hand van deze data gingen CCU en Van de Seyp aan de slag. Zo wilden ze al deze informatie ‘op een inspirerende en innovatieve manier’ openstellen.

Tekst loopt door onder de afbeelding

In 2018 werden de laatste verdachten in busjes vanuit het Pieter Baan Centrum naar het gloednieuwe pand in Almere gebracht. Daarmee werd een hoofdstuk afgesloten in de justitiële geschiedenis van Utrecht. De belangrijkste psychiatrische observatiekliniek van Nederland zat zeventig jaar in de stad. Michael P., Mohammed B., Volkert van der G., en Robert M. hebben er gezeten. Nu krijgt het een nieuwe functie voor Utrechters op vrije voeten.