Utrechtse affiches: Olympische zwemsters gehuldigd in De Liesbosch | De Utrechtse Internet Courant Utrechtse affiches: Olympische zwemsters gehuldigd in De Liesbosch | De Utrechtse Internet Courant

Utrechtse affiches: Olympische zwemsters gehuldigd in De Liesbosch

Utrechtse affiches: Olympische zwemsters gehuldigd in De Liesbosch
Detail van affiche Internationale zwemwedstrijden, Bernard van Vlijmen, 1928 (ReclameArsenaal)
Affiches uit het verleden vertellen meerdere verhalen. In de eerste plaats over het bedrijf, product of evenement waar reclame voor werd gemaakt. Maar ook over de ontwerper, of het nu een bekende kunstenaar was of een anonieme graficus. Daarnaast laten affiches zien welke stijlen in de mode waren.

Affiches uit het verleden vertellen meerdere verhalen. In de eerste plaats over het bedrijf, product of evenement waar reclame voor werd gemaakt. Maar ook over de ontwerper, of het nu een bekende kunstenaar was of een anonieme graficus. Daarnaast laten affiches zien welke stijlen in de mode waren.

In 1927 werd de Utrechtsche Stedelijke Zweminrichting De Liesbosch geopend, een groot openluchtzwembad. Opmerkelijk genoeg lag het in een andere gemeente, Jutphaas, die in 1954 deels bij Utrecht zou worden gevoegd. Het bad was aangelegd in de toen nog open polder Westraven, langs het Merwedekanaal en nabij de buitenplaats en steenfabriek De Liesbosch. De locatie is te situeren aan de Overijssellaan in het huidige bedrijvengebied Kanaleneiland. Het zwembad is rond 1990 gesloopt.

Gescheiden zwemmen
Het door gemeente-architect Gosse van der Gaast ontworpen complex bestond uit een groot bassin van honderd bij ongeveer zestig meter, in diepte oplopend van dertig via zestig en 120 centimeter naar twee meter. In het midden lag een soort pier met de entree en het badmeestersverblijf. Rondom stonden lange rijen houten kleedhokjes. De linkerhelft van het bad was voor mannen, de andere kant voor vrouwen, van elkaar gescheiden door een hoge drijvende houten afzetting. Alleen op zondagmorgen werd deze aan de kant geschoven en was er gemengd zwemmen. Beide kanten hadden een duiktoren met het hoogste plateau op tien meter. Het zwemwater werd uit het Merwedekanaal gepompt, waarbij naar het schijnt wel eens een vis meekwam.

Affiche Internationale zwemwedstrijden, Bernard van Vlijmen, 1928 (ReclameArsenaal)

Het zeer moderne zwembad was een van de grootste van het land, en dus geschikt voor wedstrijden. Een jaar na opening besloot men aan te haken bij de Olympische Zomerspelen van 1928 in Amsterdam door aansluitend een internationale zwemweek te houden in de Liesbosch. De olympische zwemmers waren toch in het land. Een van de drijvende krachten van het organiserend comité was Jan Hamers, burgemeester van Jutphaas en oud-secretaris van de Nederlandse Zwembond.

Breed geteekend
Er verscheen een sierlijk affiche ter aankondiging van de zwemweek. Dagblad Het Vaderland beschreef het als volgt: ‘Een pittig affiche, eenvoudig, sprekend en suggestief, teekende B. van Vlijmen voor de Int. Zwemwedstrijden in de Utr. Sted. Zweminrichting aan de Liesbosch, Jutphaas. Een duiker gaat dwars over het wit papier en roode letters springen in het oog. Breed geteekend en goed.’

Het affiche werd gedrukt bij Van Leer & Co in Amsterdam en daar woonde ook de ontwerper, al was er in Utrecht genoeg grafisch en artistiek talent. Bernard van Vlijmen (1895-1977) had aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten gestudeerd en studiereizen gemaakt naar Italië en Zuid-Amerika. Behalve als portrettist in een realistische stijl werkte hij als illustrator voor kranten en tijdschriften.

Van Vlijmen ontwierp ook (kinder)boekomslagen en illustreerde de populaire verzamelalbums Zwerftochten in Ons Land voor een beschuitfabrikant. Hij maakte diverse affiches voor evenementen en concerten. Van Vlijmen illustreerde ook de Olympische Kalender 1928 voor de Holland-Amerika Lijn, misschien aanleiding om hem voor het aansluitende zwemsportevenment te vragen. Na de oorlog maakte hij overigens een portret van (toenmalig) prinses Elizabeth, dat nog altijd in Buckingham Palace hangt.

Zweminrichting De Liesbosch, 1927 (KLM / Het Utrechts Archief)

Kermis en huldiging
De zwemwedstrijden werden druk bezocht, maar dat was niet zozeer aan het affiche te danken en zelfs niet aan de zwemmers. Er was namelijk een kermis bij de Liesbosch, terwijl de Utrechtse kermis juist door het gemeentebestuur was opgeheven wegens vermeende onzedelijkheid. De Telegraaf schreef: ‘Met het bouwen van het Lunapark hebben de organisatoren een gelukkigen greep gedaan. Zonder de kermis kwam zeker niet een vierde van wat nu is komen kijken. Half Utrecht trapt elkaar in de Liesbosch op de teenen. En waar zou b.v. een beroemdheid als Arne Borg [Zweeds Europees zwemkampioen, 1901-1987] de verdrietelijkheden zijner onfortuinlijke zwemverrichtingen beter kunnen vergeten dan in een stoomcaroussel of zweefbaan, vlak naast het heldere bassin waarin hij zijn Canadeeschen sportbroeder Ault [Olympisch zwemmer Garnet Ault, 1905-1993] tevergeefs trachtte te verslaan.’

Tijdens de zwemweek werden ook de Nederlandse zwemsters gehuldigd voor hun prestaties op de Olympische Spelen. Hoofdrolspeelster was Marietje Braun (1911-1982), Nederlands eerste Olympische zwemkampioen en bovendien eerste vrouwelijke Olympisch kampioen, die in Amsterdam een wereldrecord vestigde op de honderd meter rugslag. Dat Utrecht vrouwelijke sporters huldigt, is dus niet iets van de laatste jaren.

Arjan den Boer

Arjan den Boer

Arjan den Boer is publicist over geschiedenis, design, monumenten en architectuur. Voor DUIC schrijft hij dit jaar over verdwenen villa's in Utrecht.

Profiel

geen Reacties

Reageren

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).