De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer lopen we door Utrecht op zoek naar sporen van Dick Bruna en zijn werk.

A.W. Bruna Uitgevers B.V. is een uitgeverij die in 1868 werd opgericht door Albert Willem Bruna (1844-1902). Hij nam daarbij oorspronkelijk een boek-, papier- en muziekhandel in Haarlem over. Het bedrijf vestigde zich in 1890 in Utrecht, waar het tot 2014 bleef.

Ook Dick Bruna (1927 – 2017), achterkleinzoon van de oprichter, trad in dienst van de uitgeverij als vormgever. Door zijn minimalistische stijl werden de omslagen van de Zwarte Beertjes reeks, die allemaal door Dick werden gemaakt, karakteristiek en speelden een belangrijke rol in het succes van de serie.

Daarnaast ging hij ook prentenboeken voor kinderen maken en in 1955 zag het eerste boek met het konijn nijntje pluis in de hoofdrol het licht. Ook ging hij voor derden werken en maakte zich daardoor langzaam los van de drukkerij en ging als autonome kunstenaar verder. Sinds 1971 had hij een eigen atelierruimte in de stad.

In 1980 betrok hij een nieuwe atelierzolder boven Drukkerij van Rossum aan de Jeruzalemstraat op nummer 3. In dit straatje tussen de Kromme Nieuwegracht en de Herenstraat, attendeert een olijk mozaïekje van nijntje, die als het ware om een hoekje de passant aankijkt, aan het feit dat Dick Bruna hier een atelier had en begint ook onze wandeling.

Dick Bruna gebruikte in zijn werk nooit hoofdletters voor de hoofdfiguren in zijn kinderboeken, dus dat gebeurt ook niet in dit artikel. De kinderboeken van Bruna, en met name nijntje, zijn uitgegeven in meer dan 50 talen. Tegenwoordig kunnen kinderen in ons stadsie genieten van nijntje in het Utregs en in andere delen van Nederland in het Haags, Brabants, Fries, Zeeuws of het Twents. In het buitenland wordt nijntje vaak miffy genoemd.

Op zoek naar Dick Bruna en zijn bekendste creatie: nijntje

We lopen de Jeruzalemstraat en de Herenstraat uit, gaan over de Nieuwegracht en komen via de doorgang van Museum Catharijneconvent op de Lange Nieuwstraat uit. Aan het einde hiervan komen we twee plekken tegen die de herinnering aan Bruna en nijntje levend houden.

Op de tweede verdieping van het Centraal Museum bevindt zich het atelier van Dick Bruna zoals dat integraal vanaf de zolder boven Drukkerij van Rossum is overgebracht. Zelfs zijn markante herenfiets, waarop je Dick Bruna door de stad kon zien fietsen, ontbreekt niet. En natuurlijk is aan de overkant van het Centraal Museum het speciale nijntje museum, volledig gewijd aan nijntje, snuffie en andere creaties van Dick Bruna.

Het nijntje museum is gevestigd in het voormalige Willem Arntsz Huis, een psychiatrische inrichting. Voor de deur van het nijntje museum staat een beeld van nijntje om de bezoekers welkom te heten. In de avond wordt er een animatie van nijntje en haar vriendjes op de gevel van het museum geprojecteerd.

We lopen door de Agnietenstraat via de Twijnstraat over de Oudegracht tot we bij de Hamburgerstraat en de Korte Nieuwstraat op het Domplein komen. Een alternatief is om op de Oudegracht de Abraham Dolesteeg in te lopen en linksaf te slaan om op het Abraham Dolehof te komen. Dit is een van de meest verstilde plekjes van Utrecht met een prachtig uitzicht op de Domtoren.

Onder een meer dan 150 jaar oude boom kan je op een bankje gaan zitten om even van de rust te genieten en het informatiebordje te lezen over Abraham Dole en deze plek. Vanaf het plein komen we rechtsaf weer op de Lange Nieuwstraat uit en via de Korte Nieuwstraat op het Domplein. Onder de Dom door lopen we door de Servetstraat. Hier vallen in de boekhandel van Steven Sterk meteen al de stands op met prentbriefkaarten van nijntje.

Ook verderop in de Zadelstraat zijn legio memorabilia van Dick Bruna en nijntje. Bij bakkerij Theo Blom, bij de twee toeristenshops – Groeten uit Utrecht en Keck en Lisa – en zelfs bij een van de weinige postzegelhandels in Utrecht, W. van der Bijl, valt het op dat het logo van de winkel is ontworpen door Dick Bruna.

Als we de Mariaplaats oversteken komen we bij de fietsenstalling naast het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen opnieuw een hommage aan Dick Bruna tegen, een tweezijdig beeld van Jacques Tange uit 2014 met aan een kant nijntje in een fleurige bloemetjesjurk  en aan de andere kant haar schepper Dick Bruna die ons olijk aankijkt.

Maar we gaan verder, via de Mariaplaats, de Mariastraat, de Steenweg en de Lange Elisabethstraat naar het Vredenburg. Als we het Vredenburg helemaal in noordelijke richting volgen komen we bij de Lange Viestraat uit bij de regenboog LHBTIQ+ oversteekplaats naar de St. Jacobstraat.

Hier zien we dat de stoplichten ook weer een eerbetoon zijn: het traditionele mannetje in het stoplicht is vervangen door een nijntje-figuur die het wel of niet goedvindt dat de straat wordt overgestoken.

Lopen we door in de St. Jacobstraat dan komen we eerst voor de Jacobikerk nog een ander Utrechts icoon tegen, namelijk Anton Geesink. Als we vervolgens schuin doorsteken naar de Oudegracht en de Zandbrug over gaan komen we het prachtige beeld tegen van Trijn van Leemput, een andere Utrechtse  bekendheid, vormgegeven in 1955 door beeldhouwer Pieter D’Hont.

Dan komen we bij het eindpunt van onze wandeling, het nijntje pleintje op de hoek van de 1^e Achterstraat en de Asch van Wijckskade. Op dit pleintje wordt in een klein parkje nijntje nogmaals in het zonnetje gezet. De zoon van Dick Bruna, Marc Bruna, maakte dit mooie beeld van Utrechts beroemdste konijn.

Is dit alles wat ons in Utrecht aan Dick Bruna herinnert?

Buiten het kader van deze wandeling zijn er zelfs nog meer plekken in Utrecht die doen denken aan Dick Bruna. Bijvoorbeeld in Natuurpark Bloeyendael in Rijnsweerd waar Dick Bruna een aantal toegangsbordjes heeft ontworpen. Of je gaat naar het Lodewijk Napoleonplantsoen waar Dick Bruna woonde met zijn gezin, vlakbij de Kromme Rijn waar hij  regelmatig werd gezien op een bankje aan het water.

In zijn geboorteplaats Utrecht is ook een straat naar Bruna vernoemd. De Dick Brunasingel is aangelegd in het deelgebied Het Zand/De Veiling in Leidsche Rijn.

Tekst: Piet van Dijck