In deze rubriek staat een creatief, ambachtelijk of historisch product uit de stad centraal. In deze editie: Brokkenmákers.

Wat gebeurt er met de ornamenten en het puin van de Domtoren dat niet kan worden gerestaureerd? Daar zijn de circulaire creatievelingen van Brokkenmákers mee aan de slag gegaan. Zo hebben zij samen met New Horizon een baksteen gemaakt met Dompuin ontwikkeld, bouwen ze straatmeubilair en een heus kunstwerk in het Máximapark.

Brokkenmákers is een circulair bedrijf opgericht door Hylke Faber en Mirjam Schmull. Faber: “We zetten onze circulaire kennis en creatieve daadkracht in in opdrachten en eigen projecten met duurzame impact en zichtbaarheid in de bouwsector en maakindustrie. Zo’n eigen project is ‘Van Dom tot steengoed’ waarbij we onder andere bakstenen maken met puin van de Domtoren. Een ander eigen initiatief is onze pilot steigernetrecycling.”

Normaal gesproken worden steigernetten na eenmalig gebruik gestort of verbrand en daar wil Brokkenmákers verandering in brengen. Net als bij de bomen aan de Ivoordreef. “Daar worden voor het bouwen van nieuwe woningen 126 bomen gerooid. Wij hebben onderzocht hoe we die bomen hoogwaardig kunnen hergebruiken: niet de oven in als ‘energiehout’ of als houtsnippers op een wandelpad, maar het hout terug laten komen in houten bankjes, speeltoestellen of afwerking in het pand in samenwerking met toekomstige bewoners en de sociale werkplaats.”

Snelweg

Terug naar de Domtoren: Twee jaar geleden werd bekend dat al het overtollige puin van de Domtoren anoniem onder de snelweg zou verdwijnen.“Eeuwig zonde van zulk oud materiaal dat al eeuwen onderdeel is van Utrecht. Toen we dit nieuws lazen, zijn we gaan nadenken wat je allemaal met het materiaal zou kunnen doen in een circulair, aansprekend en zichtbaar project en hebben we dat de gemeente voorgelegd. We wilden graag iedereen de kans geven een stukje Domtoren in handen te krijgen en creatieve en duurzame Utrechters betrekken om iedereen op circulaire gedachten te brengen. Samen met onze partners hebben we daarnaast onder andere onze bakstenen ontwikkeld. Zo heeft het materiaal veel meer impact: de bakstenen worden gebruikt in Utrechtse bouwprojecten en bouwers en ontwikkelaars gaan zo anders denken over het gebruik van secundaire grondstoffen. En ook bij de gemeente is er een verandering in het denken ontstaan: in 2020 meldde de wethouder Circulair nog dat de stenen zouden dienen als fundering onder nieuwe snelwegen, een jaar later twittert de gemeente: ‘weggooien? Dâch ut nie jochie.’ Binnen een jaar van dom tot steengoed!”

Zichtbaar

Brokkenmákers heeft uit het eigen netwerk circulaire partners betrokken die iets kúnnen met het puin. “New Horizon bijvoorbeeld doet aan urban mining. Dat betekent dat ze grondstoffen uit de stad halen en gebruiken in plaats van nieuwe grondstoffen. Samen met hen en bakstenenfabrikant Wienerberger hebben we een circulaire baksteen ontwikkeld.”

De bakstenen zijn alleen beschikbaar voor partijen die in Utrecht willen bouwen, zodat het ook in Utrecht blijft. “We willen proberen om al het materiaal zoveel mogelijk terug te laten komen in de stad. Het gruis in bakstenen, en ornamenten als geheel in straatmeubilair, kunst en een nieuw kunstwerk in het Máximapark. Zolang het maar zichtbaar en toegankelijk is voor alle Utrechters. Als circulaire doeners vinden wij het belangrijk dat we dit mooie materiaal met identiteit zoveel mogelijk in het blikveld houden. Zo vertelt het het circulaire verhaal en geef je iets dierbaars terug aan de stad.”