Elke keer als ik door Hoog Catharijne via het station naar het Jaarbeursplein loop, vraag ik me af: ‘Is dit nou visie A of 1?’ Ik weet het niet meer. Volgens mij was het ergens in 2002 dat we als inwoners van Utrecht mochten beslissen over het stationsgebied. Een echt referendum. Het bleek geen succes. We kozen voor visie A, maar of het stationsgebied serieus op A begint te lijken, ik durf het niet te zeggen. Weet u het wel? Het is te lang geleden.
We hebben wat met referenda in onze stad. We mochten ooit kiezen voor een burgemeester. Dat bleek eenzelfde gotspe. Toen geen keuze uit 1 of A, maar uit een PvdA-burgemeester of een PvdA-burgemeester. Het bleek geen succes.
In een ver verleden hadden we ook een referendum over meer koopzondagen. Utrecht zei: ‘Nee.’ D66, zelf indiener van de landelijke referendumwet, duwde die koopzondagen tien jaar later, zonder de burger iets te vragen, alsnog door onze strot. D66 heeft sowieso wat moeite met referenda, bleek onlangs nog met het Oekraïne-referendum. Iets aan de burger vragen vinden D66’ers voor de bühne geweldig, maar de uitslag dan respecteren en opvolgen, dat kan volgens de “Democraten” niet de bedoeling zijn.
Er vinden in Utrecht ook op kleinere schaal referenda plaats. Paar jaar geleden woonde ik in een flat in Overvecht. Het afvalsysteem was daar perfect. In het trappenhuis had je stortkokers. Je flikkerde je vuilnis erin waarna het beneden in een metalen container terecht kwam. Dit ingenieuze systeem werkte op de bijzondere duurzame en spotgoedkope zwaartekracht. Ok, je moest er geen halve keukens in proppen, maar voor de rest een topsysteem.
Er kwam een brief waarin de bewoners van ons gebied werd gevraagd of we van dat systeem af wilden en op straat hele hippe ondergrondse containersystemen wilden hebben. 81 procent zei: ‘Nee, we vinden het prima zoals het nu is.’ Een paar weken later wederom een brief. Wisten we het wel zeker? 81 procent had dan wel nee gezegd, maar dat was niet het antwoord wat de gemeente wilde. We mochten nogmaals zeggen dat we er niet op zaten te wachten. Dit keer zei meer dan 90% procent ‘nee’. Ongeveer zes weken later ploft brief nummer drie op de mat: ‘Van harte gefeliciteerd, binnenkort krijgt uw straat ondergrondse containers.’
Die koopzondagen, die visie A of 1, die burgemeester, die containers en ga zo door. Het kan me niet heel veel interesseren, maar als u het toch vraagt en we geven met zijn allen een vrij duidelijk antwoord waar de vragensteller vervolgens zijn, al dan niet politieke, reet mee afveegt: ‘Vraag het dan niet!’
Tom Staal
16 Reacties
ReagerenEens: in veel gevallen moet de politiek de bevolking niets vragen als ze toch al van plan zijn hun zin door te drijven.
En referenda hebben geen plek in een representatieve democratie. Het is een zwaktebod van incompetente politici die het oneens zijn met de realiteit van ons systeem van indirecte vertegenwoordiging en compromissen. In sommige gevallen (zoals stationsgebied) kan een referendum de politieke opvolgers met een onmogelijke opgave achterlaten (want: als je commerciele partners nodig hebt voor elk scenario dan weet je dat je ze iets moet kunnen geven).
Spijker op de kop Tom!
amen
Met precies hetzelfde bezwaar heb ik enige tijd geleden via de griffier de gemeenteraadsleden hierover gemaild, met de aantekening: als het gemeentebestuur dan zo nodig moet afwijken van A of 1 (ik weet het ook niet meer), in elk geval de groene variant, leg het de burgers (= de gemeente Utrecht dus!) dan uit en ga niet stilletjes je eigen gang. Na enige tijd kreeg ik welgeteld één reactie, van CDA-fractievoorz. Sander van Waveren, die eerst afwerend (typerend voor bestuurders?) maar kort daarna toch positief reageerde:
“Ik denk dat u gelijk heeft dat er heel veel over ‘actueel’ nieuws bericht wordt (plaatsing nieuwe fietsenrekken, omleidingen, eerste palen enz), maar weinig over het grotere verhaal. Hoe verhouden de huidige werkzaamheden zich tot het referendum en het masterplan daarna? Wat is de gedachte achter grote wijzigingen? Etcetera.
Bij de begrotingsbehandeling afgelopen week heb ik dan ook voorgesteld om in de gemeentelijke communicatie vaker dat soort ‘grotere’ verhalen te vertellen. En de achtergrond bij besluiten of projecten te geven. Daar was bijval voor van andere collega’s en de wethouder heeft belooft daarmee aan de slag te gaan.
Hopelijk zien we daar komend jaar dus het een en ander van terug in de gemeentelijke berichtgeving!”
Ja, dat hoop ik ook. Hoop doet leven. Jammer alleen dat die “andere collega’s” niet ook op mijn email reageerden.
@ Dirk
Het stationsgebied uitvoeren zoals de burgers dat middels het referendum hebben aangegeven was helemaal geen onmogelijke opgave. Echter hadden er dan andere afspraken met NS en toenmaals Corio gemaakt moeten worden.
Dat NS en Corio er meteen weer een slaatje uit wilden slaan, tja……
Echter kost het je dan als gemeente geld, meer geld. Dat noemt men investeringen en je moet bereid zijn die af en toe te maken. Zonder dat je er direct iets voor terug krijgt. Het gaat namelijk gewoon om openbare ruimte. Niet alles hoeft een verdienmodel te hebben. Je hoeft die investeringen niet per sé direct terug te verdienen, ze dienen een ander/ hoger doel.
Nu wordt slechts de wereld van het vastgoed er beter van en wij moeten het doen met het resultaat van al die uitonderhandelingen.
Het was wethouder Walter Lenting van on Leefbaar Utrecht die de hele stad in de maling heeft genomen wat HC en vooral ook de Jaarbeurs betreft . VVD , de PvdA , Henk Westbroek en Broos Schnetz waren mede verantwoordelijk wat deze klucht betreft.
Gerard vd Vecht. ex on Leefbaar Utrecht
“Dat NS en Corio er meteen weer een slaatje uit wilden slaan, tja……”
Dat kun je (en moet je) verwachten van commerciële partijen. Politici die referenda organiseren moeten dit in kunnen schatten en het feit dat ze dit niet gedaan hebben inzake het stationsgebied levert 16 jaar na dato nog steeds politieke schade op, want er zijn nog steeds mensen die maar blijven roepen dat ze genegeerd worden door de politiek.
“Echter kost het je dan als gemeente geld, meer geld. Dat noemt men investeringen en je moet bereid zijn die af en toe te maken. Zonder dat je er direct iets voor terug krijgt. Het gaat namelijk gewoon om openbare ruimte.”
Dat zijn direct investeringen die je niet meer kunt doen in ‘onrendabele’ dingen zoals onderwijs, zorg, sociale voorzieningen en natuur. En de wijken die het goed hebben daar draait het wel door, maar in wijken als Kanaleneiland en Overvecht ga je dit voelen en direct zien op straat. En dat alles voor een zo veel mogelijk niet-commercieel en groen centrum. Is het dat waard? Of moet je gaan voor een compromis waarin je zowel in de zwakke wijken investeert als in het stadscentrum, die er weer voor zorgt dat Utrecht er nog sterker voor komt te staan op langere termijn.
Uiteindelijk wil de gemeente een welvarende stad voor al haar bewoners en ook dat is gereflecteerd in de plannen voor het stationsgebied. De gemeente wil bedrijven en welvarende burgers aantrekken die nettobetalers zijn, zodat je de middelen hebt om op langere termijn de sociaal zwakkere Utrechters op te trekken. De dynamiek van het op lange termijn continue verbeteren van de welvaart van alle burgers is volgens mij een complexer geheel dan het categorisch afwijzen van een winstgevendheidsdoelstelling rondom gebiedsontwikkeling en het niet willen faciliteren van commerciële partijen.
…zo koos Utrecht middels een referendum ook voor Keuze A: veel woningen, veel groen en theater/cafe’s rond de nieuwe stadssingel op de Catharijnebaan. Maar het gemeentebestuur kon gelukkig uitleggen dat wij, als stadsbewoners, niet begrepen wat voor implicaties onze keuze had. En dus ging ons megalomane stadsbestuur gewoon voor B: veel kantoren, weinig groen. Aan bijna ieder referendum in Utrecht kleven lange, bruine remsporen Tom.
@Gerard vd Vecht: kun je iets concreter zijn? Duidelijker voor ons, eerlijker voor dhr. Lenting.
@Dirk: bepaal jij dat? Referenda zijn essentieel voor belangrijke vraagstukken die een kiezer niet van te voren in verkiezingsprogramma’s van partijen kon lezen. Bovendien, dat is belangrijker, kan per belangrijk vraagstuk per meerderheid worden besloten. Nu gebeurt te vaak dat in het kader van ‘compromissen sluiten’ minderheidsbesluiten worden doorgedrukt.
@ Dirk
Het gaat niet om het niet faciliteren van commerciële partijen. het gaat om commerciële partijen die lak hebben aan het algemeen belang. En daar hebben we de gemeente als instituut nu net voor.
Verder ben ik het ook niet met je eens.
Het staionsgebied, is gelet op de mobilteit van de toekomst, echt de entree tot de stad. De binnekomer, de eerste indruk.
Alle sociale en maatschappelijke problemen die rondom het gebied bestonden, veroorzaakt door de geldzucht van Corio, geruslteerd in bouwwerken die maatschappelijke problemen deden verergeren, deden de stad geen goed, de gehele stad niet. De nieuwe entree van de stad heeft een symbboolfunctie. Het bepaald of een stad al sprettig wordt ervaren. Of het een stad is waarin je wil zijn.
De enigzins verpapuerde stationsuurt van voor HC, was, mits blijven staan, de nieuwe woon- en werkbuurt van de toekomst geweest, vol van hippe café’tjes en restaurantjes. Had precies in dit tijdsbeeld gepast. Maar ja, er is ooit met een niet zo vooruitziende blik geregeerd.
De parkeergarage moest een enorm winstgeven winkelcentrum worden, zo bepaalde de vastgoedboer en de gemeente Utrecht is er voor gezwicht. Dom en stom.
denkend dat men lering trek uit het verleden?
Nee, het is weer beton en zakken vullen dat de klok slaat. Zakken vullen lijdt altijd tot iets waarin het gevoel ontbreekt en dat gaan de Utrechters de komende decennia voelen in het nieuwe stationsgebied. Wederom een gemiste kans en als het geen miljoenen/ miljarden had gekost was het net iets minder tragisch geweest.
De bedrijven die aangetrokken worden in het stationsgebied zijn niet de nettobetalers van de toekomst, waar jij het over hebt.
Het is ook niet zo dat kosten uit het riumtelijke ordeningspotje anders aan andere begrotingen zouden worden uitgegeven.
Overigen betaalt de gemeente Utrecht een groot deel van de ontwikkelingskosten in het stationsgebied. De winst verdiwjnt echter in zakken van NS vastgoed, Kleppiere en Jaarbeurs.
Tom je slaat de spijker op z’niet kop! Gemeentes luisteren ook niet naar de burgers in Utrecht. Ze douwen hun zin gewoon door! Net zoals de regering doet, zij luisteren ook niet naar de bevolking douwen ook hun ideeën door. Nee, de bevolking heeft niets meer in te brengen, erg democratisch!! Nee Nederland gaat meer op een Republiek lijken ?
We wórden met zíjn allen gewoon verneukt
Referendum = nog meer dictatuur van de meerderheid. Destijds was ik als bewoner bij de voorlichting over die ondergrondse containers in Overvecht. De muizen liepen namelijk af en aan bij ons door de berging vanwege de bovengrondse container die bij dat handige buizensysteem hoorde. Ik voelde me ook behoorlijk gepiepeld door de paternalistische en zelfvoldane houding van de verhuurder, maar gelukkig kreeg de behoudzuchtige en veranderingsangstige, elkaar opjuttende meerderheid toen geen gelijk. Al was dat nestje babymuisjes in de zak oude tuinaarde in onze berging best schattig. Niet zo fris, maar wel schattig.
Het is niet alleen bij een referendum, maar ook de eigen organisatie wordt genegeerd. De welstand heeft ooit een negatief advies uitgebracht over de stadskamer en het entreegebouw. Toen was het ineens een “advies”. En verdikkie… het was nog een goed stedenbouwkundig onderbouwd advies ook.
Utrechter 3/12/2016 – 16:14
“@Dirk: bepaal jij dat?”
Nee, ik poneer een stelling met argumenten en daar kun je dan inhoudelijk op reageren. Iets wat jij dan weer nalaat helaas.
“Referenda zijn essentieel voor belangrijke vraagstukken die een kiezer niet van te voren in verkiezingsprogramma’s van partijen kon lezen. Bovendien, dat is belangrijker, kan per belangrijk vraagstuk per meerderheid worden besloten. Nu gebeurt te vaak dat in het kader van ‘compromissen sluiten’ minderheidsbesluiten worden doorgedrukt.”
Onzin, uitvoerbaarheid van besluiten is het probleem. Concreet (fictief) voorbeeld: we stemmen ‘nee’ tegen Oekraine. We stemmen ‘ja’ voor een voorstel om minder vluchtelingen toe te laten in NL (beide EU-kwesties, of je dat nu leuk vindt of niet). En een ‘ja’ van NL voor Oekraine, kan een ja van andere landen betekenen voor strengere toelating van vluchtelingen. Dat is een compromis, maar in jouw wereld mag NL niet pragmatisch zijn en zouden beide verdragen niet doorgaan. Dan sta je dus stil. Tweede fictieve voorbeeld: wanneer twee referendumuitspraken elkaar tegenspreken dan is je enige optie om geen van beide te doen. Wederom: dan sta je stil als land. Daar merk je op de korte termijn weinig van maar op de lange termijn word je een land als België.
Kortom: representatieve democratie stelt uitvoerbaarheid boven de meerderheidsbeslissing, terwijl directe democratie onrealistische maar principiële besluiten voorstaat die vaak niet uitvoerbaar zijn (concreet: visie A én 1).
Je punt over minderheidsbesluiten is een retorische truc: je impliceert dat er in die gevallen een minderheid is die volledig haar zin krijgt. Het is echter omgekeerd:in het geval van een compromis krijgt meerderheid van de volksvertegenwoordigers nog steeds grotendeels haar zin.
Kuch 3/12/2016 – 17:15
“Het gaat niet om het niet faciliteren van commerciële partijen. het gaat om commerciële partijen die lak hebben aan het algemeen belang. En daar hebben we de gemeente als instituut nu net voor.”
En toch is dat de realiteit dat je daarmee moet dealen. Als jij als gemeente een gracht wilt terugbrengen dan zul je moeten onderhandelen met de partijen die daarin juridische belangen hebben die een gemeente niet zomaar kan overrulen. Dan moet je met wisselgeld komen anders gebeurt er niets.
“Het staionsgebied, is gelet op de mobilteit van de toekomst, echt de entree tot de stad. De binnekomer, de eerste indruk.”
Prima, maar alles zelf betalen, los van dat je voor sommige zaken echt medewerking van commerciële partijen nodig hebt, betekent dat je niet kunt investeren in ‘niet-rendabele’ zaken en dat gaat concrete sociale problemen opleveren (ik ga mijn eerdere post niet herhalen).
“denkend dat men lering trek uit het verleden?”
Ik denk dat de gemeente redelijk lastige kaarten heeft om mee te spelen (Kleppiere, de jaarbeurs, NS en Prorail die een gigantisch centraal stuk van de binnenstad in handen hebben gekregen, en dan ook nog de rijksoverheid die behoorlijk wat invloed wil uitoefenen rondom twee levensaders van Nederland: de A2 en het centraal station). Er is geen enkele andere stad in NL die met zulke machtige partijen te maken heeft in haar centrum en om zich heen en men is veroordeeld tot elkaar. De gemeente kan dingen enkel doen met een lange termijn-visie en in kleine stapjes. En dat is precies wat ze doen.
“De bedrijven die aangetrokken worden in het stationsgebied zijn niet de nettobetalers van de toekomst, waar jij het over hebt.”
Welvarende inwoners zijn dat en je trekt deze aan met bedrijvigheid, cultuur, investeringen in de leefomgeving en investeringen in infrastructuur. En dat is precies wat ze doen.
Nogmaals: ik vind dat je de complexiteit van het speelveld zwaar onderschat.