De situatie op en rond de Utrechtse hockeyvelden gaat al jaren achteruit. Om hier verandering in te brengen hebben alle clubs uit de stad zich uitgesproken voor een sportieve en veilige sportcultuur. UNO, SV Kampong, Zwaluwen, HC Rijnvliet, Fletiomare en USHC hebben zich zaterdag aangesloten bij Code030, een initiatief uit het voetbal dat gedragscodes opstelt voor op de club. “Je hoeft maar één dag op de club rond te lopen en je hoort het al”, zegt UNO-voorzitter Sabine Scheepstra.

Het eerste Code030-bord werd zaterdag onthuld bij Hockeyclub UNO in Overvecht. De Code030-campagne draait om duidelijke regels op het gebied van respect, sportiviteit en goed gedrag op en rond het veld. Op alle Utrechtse hockeyclubs zijn deze afspraken zichtbaar gemaakt met een bord op het terrein.

Het gaat om de volgende vijf regels: ‘Iedereen is hier welkom en gelijk’, ‘We houden het netjes en schoon’, ‘We accepteren elk besluit van de (wedstrijd)leiding’, ‘De coach coacht, toeschouwers moedigen aan’ en tot slot ‘Winst of verlies, we blijven positief’. 

Met dit initiatief benadrukken de clubs, samen met SportUtrecht, dat er in de sport geen plaats is voor ongewenst gedrag. 

Wethouder Eva Oosters (Sport) onthulde zaterdag het eerste bord op sportpark Vechtzoom, bij hockeyclub UNO, samen met vertegenwoordigers van de hockeyclub. “Door als clubs zélf afspraken te maken en elkaar aan te spreken, zorgen we dat sport in Utrecht leuk en veilig blijft voor iedereen”, zegt de wethouder. 

Begonnen in voetbal

De Code030-campagne is ontstaan als reactie op een toename van ongewenst gedrag op en rond sportvelden. “Clubs merkten een stijging van het aantal incidenten en ongewenst gedrag op de voetbalvelden, zo erg dat een toenemend aantal spelers zich niet meer veilig voelde of niet meer tegen bepaalde clubs wilde voetballen”, staat in het Plan van aanpak Sociaal veilige sport – Utrechts Sportakkoord II, opgesteld door de gemeente in 2024.

Daarom ging in datzelfde jaar in het Utrechtse voetbal een werkgroep aan de slag met een campagne om de sfeer bij voetbalverenigingen te verbeteren. Sinds de start — door een werkgroep van vier voetbalverenigingen — hebben inmiddels 24 clubs zich aangesloten. 

De tekst loopt door onder de foto.

Ook binnen het hockeynetwerk groeide de behoefte om positief gedrag te stimuleren.
Sabine Scheepstra, voorzitter van het bestuur van UNO, vertelt dat alle zes Utrechtse hockeyclubs merkten dat de ‘sfeer op en rond de velden de laatste jaren alleen maar achteruit is gegaan’.

“Dat gebeurde op verschillende manieren”, zegt ze. “Anti-homo- en racistische opmerkingen, opmerkingen over uiterlijk, zoals ‘rennen rooie’ of ‘achter die dikke aan’, veel commentaar op de scheidsrechter, en overdreven hard schreeuwen langs de zijlijn. Je hoeft maar één dag op de club rond te lopen en je hoort het al.”

Volgens Scheepstra viel dit vooral na corona op. “Misschien omdat er toen een tijd geen publiek was, maar alle clubs herkenden dit. Wat het lastiger maakt, is dat clubs vaak zeggen: ‘het ligt niet aan onze spelers’. Mensen verschuilen zich snel achter e-mails en procedures.”

Sinds enkele jaren komen de (vice-)voorzitters van de Utrechtse hockeyclubs al regelmatig bij elkaar om gezamenlijke thema’s te bespreken. “Anderhalf jaar geleden besloten we dat sportiviteit en een veilige sportcultuur vaste agendapunten moesten worden. We willen samen staan voor een positieve sportomgeving. Sindsdien bellen we elkaar als er gedoe is tussen teams van verschillende clubs. Alleen al erkennen wat er speelt, haalt vaak de grootste angel eruit.”

Ook binnen de eigen club wordt veel onderling opgelost, vertelt ze. Dat vraagt binnen een extra diverse club als UNO, met uiteenlopende achtergronden en culturen, vaak extra aandacht. “We hebben 910 leden, maar de meeste mensen kennen elkaar wel. Daardoor wordt vaak wel het gesprek aangegaan. Toch los je bredere incidenten daar niet altijd mee op. Het is niet zo dat wij vonden dat onze ouders zich beter moesten gedragen, maar we wilden wel dat hockey voor iedereen prettiger werd.”

Gezamenlijke code

De Utrechtse clubs besluiten een gezamenlijke gedragscode te ontwikkelen om positief gedrag te stimuleren. “En toen kwam de voetbalcode ineens voorbij”, zegt Sabine. “Omdat we het niet per se opnieuw hoefden te bedenken – én uit solidariteit met andere Utrechtse sportclubs – besloten we ons bij Code030 aan te sluiten.”

Sinds zaterdag hangt ook bij UNO het bord met de vijf afspraken. Het effect was direct zichtbaar, vertelt Sabine: “Een man van de tegenstander, die naast het bord stond, sprak een schreeuwende vader aan. Hij wees hem op de regel ‘de coach coacht’. Precies dát is wat we willen bereiken.”