FC Utrecht neemt het donderdag om 18.45 uur op tegen SK Brann uit Bergen, Noorwegen. Voor zowel FC Utrecht als SK Brann, die vorige week allebei verloren in de Europa League, is het enorm belangrijk om punten te pakken voor eventueel lijfsbehoud in Europa. Het verhaal achter de Noorse club die ook onder niet-voetbalfans populair is in de Noorse stad, die bekendstaat als de ‘jojo-club’ en nog nooit in de groepsfase van de Europa League heeft gespeeld.

In deze tweede Europa League-wedstrijd hoopt FC Utrecht zich te revancheren voor de nipte nederlaag van vorige week tegen Olympique Lyon, en daarmee een goed fundament neer te zetten voor het vervolg van de Europese campagne. SK Brann verloor vorige week eveneens de eerste wedstrijd; van LOSC Lille werd met 2-1 verloren in Frankrijk. Voor de Domstedelingen is het zaak om donderdag een goed resultaat neer te zetten in de een-na-grootste stad van Noorwegen.

Ski- en voetbalclub Brann

De club is in september 1908 vanuit een lokaal café opgericht door een aantal Bergenaren die het sportaanbod in de stad vrij beperkt vonden. De club heette oorspronkelijk Ski- og Fodboldklubben Brann (Ski- en voetbalclub Brann), maar veranderde later haar naam in Sportsklubben Brann (Sportclub Brann). Brann, dat ‘vuur’ betekent, groeit vrij snel uit tot een grote club in Noorwegen, en speelt in 1917 al de bekerfinale. De eerste prijs van SK Brann werd uiteindelijk vijftien jaar na de oprichting (1923) gewonnen, toen Lyn Oslo met 2-1 werd verslagen in de bekerfinale.

In 1919 werd bovendien het stadion van SK Brann geopend, mede dankzij fondsen van supporters en Bergenaren. Brann speelt nog altijd in hetzelfde stadion dat verschillende keren verbouwd en gemoderniseerd is, en dat ook daadwerkelijk in bezit is van de club. De capaciteit van het stadion bedraagt 17.500 plaatsen, zo’n 6.000 minder dan de Galgenwaard. Het recordaantal bezoekers is 24.800 tegen Fredrikstad in de halve finale van de beker op 1 oktober 1961 – vlak voor de hoogtijdagen van de club uit Bergen. In 1962 en 1963 werd SK Brann namelijk achtereenvolgens landskampioen en zat het stadion standaard propvol.

Tekst loopt door onder foto.

Jojo-club

In 1964 leek SK Brann logischerwijs de topfavoriet voor de landstitel, wat de derde op rij zou betekenen, maar de club degradeerde verrassend genoeg naar het tweede niveau – mede door vele blessures. Pas in 1968 keerden de Bergenaren weer terug op het hoogste niveau, en in de jaren ’70 werd tweemaal de nationale beker gewonnen. Gedurende dit decennium was de club redelijk stabiel, maar in de jaren ’80 belandde SK Brann – en haar supporters – in een achtbaan die bekendstaat als het ‘jojo-tijdperk’.

In 1979 degradeerde SK Brann, om vervolgens in 1980 eerste te worden op het tweede niveau en daarmee terug te promoveren, en in 1981 direct weer te degraderen. Dit ging jarenlang door, tot ze in 1987 wisten te voorkomen dat ze weer degradeerden. Datzelfde jaar werd het skigedeelte van de sportclub opgeheven, waarmee SK Brann enkel een voetbalclub werd. De jaren erna was de club redelijk stabiel, en kwam het vooral meer in aanraking met Europees voetbal.

Eerste landstitel in 44 jaar

In 2004 werd wel voor het eerst sinds 22 jaar een prijs gepakt: de nationale beker. En in 2007 mocht SK Brann zich de beste van Noorwegen noemen, toen het voor het eerst sinds 1963 landskampioen werd. De jaren erna eindigde SK Brann telkens buiten de top-3, en degradeerde het opnieuw in 2014 om het jaar erop weer te promoveren.

Tekst loopt door onder foto.

In 2021 moest SK Brann wederom een niveau lager spelen, maar promoveerde het direct weer door eerste te worden. In 2023 en 2024 eindigde SK Brann als tweede in de competitie, en ook dit jaar doet SK Brann mee om de landstitel. In de Noorse Elitserien staat SK Brann na 22 wedstrijden derde, met nog 8 wedstrijden te gaan tot het einde van de competitie in november.

UEFA Cup Winners’ Cup

Europees gezien kent de club uit de Noorse havenstad weinig successen. In het seizoen 1996/97 plaatste SK Brann zich als verliezend finalist van de nationale bekerfinale voor de zogeheten UEFA Cup Winners’ Cup – voor de (oudere) voetbalkenner ook wel de Europa Cup II genoemd. Dit toernooi bestond uit alle nationale bekerwinnaars in Europa en werd in 1999 opgeheven, waarna de nationale bekerwinnaars ondergebracht werden in de UEFA Cup, tegenwoordig de Europa League. SK Brann schakelde in dat toernooi PSV uit, maar strandde in de kwartfinale na verlies tegen Liverpool FC.

De jaren erna plaatsten de Bergenaren zich veelal voor de voorrondes van Europese toernooien, maar de groepsfase bereiken bleek erg lastig. In het seizoen 2007/08 werd voor het eerst de groepsfase van de UEFA Cup (tegenwoordig dus de Europa League) behaald. In een poule met HSV, Stade Rennais, Dinamo Zagreb en FC Basel eindigde SK Brann als derde. Hierdoor mocht het door naar de zestiende finales, waar over twee wedstrijden kansloos met 1-8 werd verloren van Everton FC.

Tekst loopt door onder foto.

Sindsdien plaatsten de Noren zich voor de voorrondes van verschillende toernooien (Champions League, Europa League en Conference League), maar werd de groepsfase nooit meer behaald – tot dit jaar. Aan het begin van het seizoen stroomde SK Brann namelijk na verlies tegen RB Salzburg in de tweede voorronde van de Champions League, door naar de voorrondes van de Europa League. Hier werden achtereenvolgens het Zweedse Häcken en het Cypriotische AEK Larnaca verslagen.

SK Brann als ‘totem’

De club zelf wordt door sommigen zelfs omschreven als ‘totemistisch’. Hiermee wordt bedoeld dat SK Brann de totem is die als een symbolische vertegenwoordiger voor de supporters staat. De Bergenaren ervaren, als ze naar een wedstrijd gaan, een emotionele ervaring die ze samen met anderen – veelal onbekenden – op een collegiale manier delen en voor een collectieve ervaring zorgen.

SK Brann is bovendien het team met de een-na-beste achterban van Noorwegen, door de hoge opkomst bij wedstrijden. De Bergenaren zijn dus een hechte gemeenschap, wat ook weer af te lezen valt uit hun lijfspreuk: “Wij komen uit Bergen, niet uit Noorwegen”. Deze spreuk stamt ook af uit het feit dat Bergen vroeger een van de grootste steden van Noord-Europa was, en bovendien de hoofdstad van Noorwegen voordat Oslo dit werd. SK Brann staat daarom symbool voor de identiteit van veel Bergenaren, waardoor ook niet-voetbalfans een zwak hebben voor de club.

Ervaringen met Nederland(ers)

SK Brann speelde in de vorige eeuw tegen drie clubs uit Nederland. In 1977/78 werd tweemaal verloren van FC Twente, en in het seizoen 1983/84 speelde SK Brann een keer gelijk, en verloor het eenmaal van NEC. Eind jaren ’90 won SK Brann dus in de UEFA Cup Winners’ Cup over twee wedstrijden van PSV.

Vervolgens treft SK Brann jarenlang geen Nederlandse tegenstanders, maar de afgelopen twee seizoenen kwam het wel AZ en Go Ahead Eagles tegen in de voorrondes van de Conference League. In 2023/24 eindigde het tweeluik tussen AZ en SK Brann in een gelijkspel, maar wonnen de Alkmaarders door met 6-5 te winnen in de penaltyserie, waardoor niet SK Brann, maar AZ naar de groepsfase ging. Afgelopen seizoen trokken de Bergenaren echter aan het langste eind; Go Ahead Eagles werd in de tweede voorronde van de Conference League over twee wedstrijden met 2-1 verslagen.

Tekst loopt door onder foto.

Door de jaren heen speelden slechts drie Nederlanders voor SK Brann. In de zomer van 2017 kwamen zowel Vito Wormgoor als Ludcinio Marengo (speelde o.a. bij ADO Den Haag, Go Ahead Eagles en FC Volendam) naar de Noorse havenstad. Beide spelers vertrokken uiteindelijk begin 2020 bij de club. Vito Wormgoor speelde in het verleden 9 wedstrijden voor FC Utrecht, en is tegenwoordig ook jeugdtrainer bij de club uit de Domstad. Tom Bramel is de derde Nederlander in dienst van SK Brann. De jonge keeper vertrok afgelopen zomer bij Vitesse na de ongeregeldheden binnen de club uit Arnhem.

Ziggo Sport

De wedstrijd tegen SK Brann belooft in ieder geval een spannende wedstrijd te worden voor beide teams. Zowel FC Utrecht als SK Brann lijkt de drie punten enorm hard nodig te hebben om aanspraak te maken op een vervolg in de Europa League zodra de groepsfase erop zit. De wedstrijd start om 18.45 uur en is live te volgen op Ziggo Sport.