Zestien studenten zitten in een van de lokalen bij MBO Utrecht. De eerste dagen zitten er net op. Het is niet zomaar een groep studenten, want ze doen mee aan het nieuwe project U-Match. Samen met werkgevers en het mbo ontwikkelde gemeente Utrecht dit leer-werk-inburgertraject. 

De eerste U-Match-klas bestaat uit tien nationaliteiten. Iedereen heeft een zorgachtergrond. Dat was een van de voorwaarden. Zo zit er een cardioloog in het lokaal, maar ook een huisarts, tandarts en een aantal verpleegkundigen. Hun diploma’s beteken hier daarentegen niet zoveel als in hun thuisland. Vaak worden die lager gewaardeerd. 

Zonde van hun talent, kennis en werkervaring, vindt wethouder Rachel Streefland. “En dat terwijl diverse sectoren in Nederland te maken hebben met grote personeelstekorten. Met U-Match helpen we inburgeraars samen met Utrechtse werkgevers en onderwijsinstellingen om sneller mee te doen in de maatschappij en dringen we personeelstekorten terug.”

Tekst loopt door onder de foto

Sneller ingeburgerd

Met U-Match zijn de deelnemers sneller ingeburgerd dan via het traditionele inburgeringstraject, waar nieuwkomers drie jaar de tijd voor krijgen. “Normaal gesproken moet iemand eerst inburgeren en kan dan pas een opleiding volgen”, legt Stan Koedam uit, projectleider van U-Match. “Nu kan het tegelijk en hoeven ze niet eerst jaren stil te zitten.”

Deelnemers krijgen na het eerste jaar een arbeidscontract. “Door dat contract gaan ze sneller uit de uitkering”, zegt Koedam. “Verder spreken ze aan het eind vloeiend Nederlands en hebben ze de benodigde kennis om in de Nederlandse zorg aan de slag te gaan. In vergelijking met de traditionele inburgeringsroute is deze aanpak een stuk goedkoper.”

‘Ik hou van mijn beroep’

De Syrische Firas Bouirar (51) en Hosen Ahmad (31) zitten in de klas die begin deze maand is begonnen. Allebei wonen ze inmiddels bijna drie jaar in Nederland. Firas woont nog in een asielzoekerscentrum, Hosen heeft sinds kort een eigen woning. Allebei spreken ze redelijk Nederlands. 

Tekst loopt door onder de foto

Firas heeft 30 jaar ervaring als verpleegkundige in Syrië. Daar werkte hij op de spoedeisende hulp, vertelt hij. “Ik vind het heel goed en speciaal werk. Ik hou van mijn beroep.” Zijn gezin is nog in Syrië. Zijn vrouw is ook verpleegkundige, vertelt hij trots. Een van zijn kinderen is tandarts. “We zijn een zorgfamilie.” Hosen was zich aan het specialiseren om plastisch chirurg te worden. Afgelopen jaren hielp hij onder andere mee bij Gezondheidszorg Asielzoekers in Almere. “Ik wil ooit mijn eigen kliniek openen.” 

De eerste gemeente

Dergelijke projecten voor statushouders zijn niet nieuw. Zo is er in het Universitair Medisch Centrum Groningen een soortgelijk project. Dat is een groot succes, meldt RTV Noord. Wat in Utrecht nieuw is, is dat ook asielzoekers en Oekraïners zich mogen aanmelden.

De eerste klas bestaat nog volledig uit statushouders. Een deel woont nog in een azc, maar zij hebben al wel een officiële verblijfsvergunning. De tweede klas start in februari. Daar zitten ook asielzoekers tussen. Utrecht is vooralsnog de eerste en enige gemeente die dit zo aanpakt. 

Tekst loopt door onder de foto

Het betekent dat de kans bestaat dat de asielaanvraag van een van de deelnemers uiteindelijk toch wordt afgewezen. Die kans neemt U-Match voor lief, zegt de wethouder. Ze benadrukt dat niet iedereen die zich aanmeldt mag deelnemen. “Als er geen perspectief is, mag diegene niet meedoen. Daar wordt echt goed naar gekeken. Vaak lukt het om dit goed in te schatten. Om een voorbeeld te noemen: een jongeman zonder enige zorgachtergrond en van wie het duidelijk is dat hij niet in Nederland mag blijven, komt er niet doorheen.”

Meebetalen aan opvang

Toch kan iemand maar beter aan het werk zijn dan zitten wachten, vervolgt de wethouder. “Als iemand al eerder aan het werk kan, betaalt diegene ook mee aan zijn of haar opvang. Anders is dat niet het geval. Daarnaast draagt de structuur bij aan iemands welzijn. Ook is gebleken dat werken zorgt voor beter contact met de instanties.”

“Iemand kan vanuit een azc natuurlijk zo snel mogelijk aan het werk gezet worden in de schoonmaak, maar waarom niet in hun eigen werkveld? Het is zonde om deze mensen aan de kant te laten staan”, zegt Streefland. “Iedereen in ons land mag zich inschrijven bij het mbo”, zegt Koedam. “Ook mensen die nog geen verblijfsvergunning hebben. Dat staat in onze onderwijswetgeving.” Bovendien bepaalde de hoogste bestuursrechter twee jaar geleden dat asielzoekers langer dan een half jaar mogen werken, legt Streefland uit. 

Medische woorden leren

De duur van dit eerste traject is twee tot drie jaar. MBO Utrecht verzorgt onder andere de begeleiding. Alle docenten zijn verpleegkundigen, zo ook Anneke Klinkhamer. “We noemen de deelnemers gewoon onze studenten”, zegt Klinkhamer. “Wij vinden het allemaal heel fijn dat we hen kunnen helpen en leren hoe het in de Nederlandse zorg eraan toegaat. Zo hebben we het bijvoorbeeld over de verschillen tussen de zorg in Nederland en in hun thuisland. En wat komt er bijvoorbeeld allemaal kijken bij een BIG-registratie?”

Tekst loopt door onder de foto

“We leren ook over de medische woorden”, zegt Hosen. Hij denkt even na over het woord dat hij wil zeggen. “Over de vaktaal.” Vanaf februari lopen de deelnemers een deel van de week stage op een zorglocatie. In het tweede jaar werken ze wekelijks minimaal 24 uur. 

Voor dit traject werkt MBO Utrecht samen met verschillende zorgorganisaties. Daarmee gaat de school naar eigen zeggen langdurige, nauwe samenwerkingen aan, zodat er maatwerk geboden kan worden. Warande is een van die organisaties. “Wij hebben goede ervaringen met dit soort projecten”, zegt Tom van Tuijl van de stichting. Bij die ouderenorganisatie werken ongeveer zeven artsen die zo zijn binnengekomen. “Het is leuk om te zien hoe snel ze zich ontwikkelen.” 

Roel van Lanen, lid van het College van Bestuur van MBO Utrecht, vindt U-Match “een prachtig voorbeeld om te laten zien hoe wij in het mbo een groot maatschappelijk vraagstuk helpen oplossen: innovatief, creatief en praktisch”. 

U-Match is een pilot ontwikkeld door gemeente Utrecht, MBO Utrecht, Hogeschool Utrecht en werkgevers met behulp van Europese AMIF subsidies. Het Asiel, Migratie en Integratiefonds is een Europees fonds voor projecten die het asielstelsel verbeteren, integratie bevorderen en terugkeer naar land van herkomst ondersteunen. De eerste klas is gericht op de zorg, maar de gemeente zou U-Match graag willen uitbreiden naar andere sectoren met tekorten. Denk aan de bouw, de kinderopvang en het openbaar vervoer. Verschillende partijen hebben hun interesse al laten blijken. Dat geldt ook voor andere gemeenten.