Het zou weleens de laatste jaarwisseling kunnen worden dat Utrechters in de stad zelf vuurwerk af mogen steken. Het gemeentebestuur kwam in september namelijk met het voornemen om het afsteken van consumentenvuurwerk te verbieden vanaf de jaarwisseling 2022/2023. De discussie over een verbod op consumentenvuurwerk is natuurlijk niet nieuw en ook de verdeeldheid over het onderwerp is er al jaren. Vuurwerk zorgt voor overlast, ongelukken, luchtvervuiling en rotzooi, maar anderen vinden dat oud en nieuw en vuurwerk bij elkaar horen. In Utrecht is momenteel een kleine meerderheid vóór een vuurwerkverbod. Tijd voor vijf vragen over het aanstaande vuurwerkverbod in Utrecht.

1 Hoe is de discussie de afgelopen jaren verlopen?

Over een vuurwerkverbod wordt al jaren gepraat. Dat gemeentes zelf mogen beslissen over het al dan niet verbieden van vuurwerk is nog maar van de laatste paar jaar en kan door een landelijke wetswijziging. Gemeentes konden voor die tijd wel al zones instellen waar geen vuurwerk afgestoken mocht worden, zoals in de buurt van dierenweides, maar een totaalverbod afkondigen kan pas sinds kort. Overigens was de gemeenteraad in 2018 nog verder verdeeld dan nu. Een voorstel om vuurwerk in alle parken in de stad te verbieden, kon in 2018 niet rekenen op een meerderheid in de gemeenteraad.

In de afgelopen jaren is het aantal vuurwerkvrije zones in Utrecht toegenomen en inmiddels zijn het meer dan honderd locaties in de stad. De gemeente is tegenwoordig wel voor een vuurwerkverbod, maar wilde dat dit via landelijke maatregelen geregeld zou worden en niet lokaal.

Deze zomer week de gemeente toch af van dat idee en wordt er gewerkt aan een vuurwerkverbod in Utrecht. Het lokale verbod in de stad zou moeten ingaan vanaf de jaarwisseling 2022/2023. Komende jaarwisseling geldt volgens het college als een overgangsjaar. Verder hoopt de gemeente nog altijd dat er een landelijk verbod komt, dus ook daar maakt Utrecht zich in Den Haag nog hard voor.

2 Waarom vindt het college dat het verbod er moet komen?

Afgelopen jaren is in Utrecht op allerlei manieren al gewerkt aan een ‘hervorming van de vuurwerktraditie’. Dat gebeurde met onder meer bewustwordingscampagnes, de eerdergenoemde vuurwerkvrijezones en vuurwerk-inleveracties. Het verbod is een stap verder, die volgens de gemeente verschillende voordelen heeft.

De gemeente heeft eigenlijk vijf argumenten om vuurwerk voor particulieren in Utrecht te willen verbieden. Het verbod moet ervoor zorgen dat er minder vuurwerkslachtoffers vallen, dat er minder overlast en geweld is tegen hulpverleners en dat er minder dierenleed en milieuverontreiniging is. Ook het voorkomen van branden en schade aan objecten in de stad speelt mee bij het besluit. Het vijfde argument voor de gemeente is dat het draagvlak voor een vuurwerkverbod de afgelopen jaren toeneemt.

3 Hoe denken Utrechters over een vuurwerkverbod?

De gemeente heeft door I&O Research onderzoek laten doen naar hoe Utrechters de vorige jaarwisseling beleefd hebben. Tijdens de vorige oud en nieuw besloot het kabinet om voor dat jaar een landelijk vuurwerkverbod op te leggen. Dat had vooral te maken met de druk op de zorg, die vanwege corona al erg hoog was. Vuurwerkslachtoffers zouden daar dan nog bij komen.

In het onderzoek is aan Utrechters gevraagd hoe ze de afgelopen jaarwisseling, toen het landelijke vuurwerkverbod van kracht was, hebben ervaren. De hoeveelheid lawaai en onrust was volgens veel van hen (64 procent) minder en ook de veiligheid op straat was volgens 63 procent van de deelnemende Utrechters beter. Dat bracht wel met zich mee dat veel mensen (54 procent) de gezelligheid op straat minder vonden dan vorige jaren. Ook het ‘Oud en Nieuw gevoel’ was volgens 54 procent minder aanwezig.

De onderzoekers hebben Utrechters ook gevraagd naar hun ideeën over een vuurwerkverbod. Uit het onderzoek blijkt dat een kleine meerderheid, 53 procent van de Utrechters, voor een lokaal vuurwerkverbod voor particulieren is. Een kwart is onder bepaalde voorwaarden voor een vuurwerkverbod en ongeveer een op de vijf inwoners is tegen. Onder handhavers en zorgverleners ligt het percentage dat voor een vuurwerkverbod is hoger.

Ouderen zijn duidelijk vaker voorstander van een vuurwerkverbod dan jongeren, blijkt uit het onderzoek. Bijna twee op de drie 65-plussers is voor een vuurwerkverbod, terwijl dat bij jongeren tot en met 27 jaar een op de drie is.

4 Waarom gaat het vuurwerkverbod niet gelijk dit jaar in?

De gemeente wil het jaar 2022 gebruiken om toe te werken naar een nieuwe invulling van de jaarwisseling. Komende jaarwisseling al wil de gemeente vuurwerkvrije alternatieven in de wijken stimuleren, maar er wordt ook rekening gehouden met de Utrechters die de vuurwerktraditie een belangrijke vinden. De gemeente wil samen met hen alternatieven ontwikkelen in buurten en wijken.

Verder wordt gekeken of er in de toekomst een centraal evenement kan worden georganiseerd, als alternatief voor het afsteken van consumentenvuurwerk. Volgens de gemeente is het organisatie van zo’n evenement kostbaar en vraagt het een nauwe samenwerking met andere organisatoren van evenementen tijdens de jaarwisseling. Daarom wordt volgend jaar onderzocht of er zo’n centraal evenement kan komen en hoe dat er dan uit komt te zien.

Het aantal vuurwerkvrije zones wordt komende jaarwisseling wel uitgebreid. Er zijn al honderd vuurwerkvrije locaties in de stad, maar dit jaar kom daar de landtongen bij de Keulsekade, Strijkviertel in De Meern en het Heijcoppark in Leidsche Rijn bij. Enkele andere vuurwerkvrije zones groter, zoals groenstroken rond dierenverblijven.

De gemeente organiseert deze jaarwisseling ook weer vuurwerk-inleveracties. Vorig jaar werd ruim 210 kilo vuurwerk opgehaald, maar dat moet als het aan de gemeente ligt dit jaar nog meer worden. Op verschillende momenten en plekken in de stad worden daarom inleveracties georganiseerd.