Petra Berghorst, Jeroen Bos, Minke Havelaar en Marin Hondebrink zijn vier van de ongeveer zeventig kunstenaars die voor 1 maart hun werkplek in de Vlampijpateliers in Utrecht moeten verlaten. Het nieuws werd ongeveer anderhalve maand geleden bekend en viel rauw op het dak van de creatieve ondernemers. Zaterdag openden zij nog één keer de deuren voor een open dag.

Ooit werd het gebouw aan de Vlampijpstraat 50 gebruikt als tekenkamer door Werkspoor Utrecht, maar sinds 2001 huurt DePlaatsmaker het pand van de gemeente om het vervolgens weer onder te huren aan zo’n zeventig kunstenaars. In afwachting van een verbouwing, die meerdere keren is uitgesteld, is er geen grootschalig onderhoud uitgevoerd. Zo werden de ateliers in 2021 per direct gesloten omdat de elektra niet op orde zou zijn.

Achterstallig onderhoud

De kunstenaars leefden in de veronderstelling dat zij er in de zomer van dit jaar uit moesten, maar op 30 november 2023 werd opeens gezegd dat de ateliers uiterlijk eind februari leeg moesten zijn. “Er is op dit moment geen sprake van een acute onveilige situatie, maar er zijn wel veel mankementen en de kans op calamiteiten neemt toe. De mogelijke schade die kan ontstaan is niet verzekerbaar. Daarom is uit voorzorg besloten om de verhuur te beëindigen”, is te lezen op de website van DePlaatsmaker.

Tekst loopt door onder afbeelding

In 2025 moet de verbouwing beginnen. De gemeente is eigenaar van het pand en wil weliswaar dat er straks weer betaalbare creatieve werkplekken komen, maar omdat zij verplicht is om via een openbare procedure een hoofdhuurder te vinden is niet zeker dat dit weer DePlaatsmaker wordt, waarmee het ook niet zeker is dat de huidige kunstenaars terug kunnen keren na de renovatie.

Stress

Petra Berghorst maakt zeefdrukken en huurt al 18 jaar een ruimte in de Vlampijpateliers, Volgens haar levert het nieuws veel stress op. “Dat we er tijdelijk uit moeten is een voldongen feit, dat wisten we allemaal. Ons is echter altijd gezegd dat we terug kunnen keren, maar nu is het onzeker of DePlaatsmaker dit pand straks weer van de gemeente huurt. Ook was het wel fijn geweest als we het nieuws eerder te horen kregen, zodat we meer tijd hadden om iets nieuws te vinden.”

Tekst loopt door onder afbeelding

Jeroen Bos voegt lenzen van allerlei formaten en brandpuntafstanden samen en noemt het ‘lensclusters’. Hij huurt meer dan 20 jaar een ruimte in het pand en zegt dat de kunstenaars ‘gemangeld’ worden tussen DePlaatsmaker en de gemeente. “We hoorden pats-boem vlak voor de feestdagen dat we er per 1 maart uit moeten. Die hele decembermaand konden we nagenoeg niks regelen omdat iedereen bezet is in die periode. Dat betekent dat we nog twee maanden over hebben om iets te vinden. Daarnaast moeten we er nu uit vanwege achterstallig onderhoud, maar dat is een situatie die zij (DePlaatsmaker, red.) zelf hebben veroorzaakt.”

Tekst loopt door onder afbeelding

Bruisen

Minke Havelaar maakt keramiek en samen met haar partner Yiannis Mouravas, die autonoom kunstenaar is, huurt zij ongeveer 4 jaar een ruimte in de Vlampijpateliers. Zij noemt de hele situatie ‘niet mensgericht’.  Ook voor haar kwam het nieuws namelijk onverwachts. Daarnaast noemt ze ook het belang van zo’n plek als de Vlampijpateliers.

“Het is belangrijk dat er dit soort plekken zijn in een stad. Niet alleen voor de mensen die hier werken en voor wie dit een deel van het bestaan is, ook voor de omgeving. Als je er puur zakelijk naar kijkt kun je zeggen dat zo’n plek ervoor zorgt dat het omliggende gebied gaat bruisen en dat er levendigheid komt. Dat is vervolgens weer aantrekkelijk voor andere ondernemers. De waarde moet dus niet onderschat worden, ook niet op commercieel gebied.”

Tekst loopt door onder afbeelding

Studie

Ook Marin Hondebrink gebruikt de term ‘pats-boem’. “We wisten allemaal dat we een keer weg moesten en dat is het probleem ook niet. Het verschilt alleen wel of je dit nieuws een half jaar van tevoren hoort of drie maanden. Daarnaast is ons altijd gezegd dat we terug kunnen keren, maar dat kan nu niet meer waargemaakt worden. Ik ben momenteel nog druk met mijn studie, ik wil namelijk kunstdocent worden. Ik ga dat in alle rust afmaken en ondertussen maar op zoek om naar een plek waar ik mijn abstracte schilderijen en sculpturen kan stallen. Rond de zomer heb ik mijn studie afgerond en dan ga ik maar eens op zoek naar een ander atelier. Ik hoop dat ik dan weer zulke fijne buren krijg als ik nu heb.”