De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer nemen we een kijkje in de buurt van het Majellapark.

Als je nu op de drukke Vleutenseweg ter hoogte van het Majellapark staat, kun je je niet voorstellen dat dit begin jaren 30 een rustige landelijke weg was met erlangs het water de Vleutense Wetering of -Vaart. Er waren weilanden, veel sloten en er stond hier en daar een boerderij.

Op de plek waar nu het Majellaparkpark is, bevond zich al eeuwen lang de buitenplaats Jaffa. Een reisgids uit 1842 beschrijft de Badinrigting bij huize Jaffa buiten de Catharijnepoort, aangelegd door de toenmalige bewoner Johannes van Stenis. Een zomeruitspanning voor algemeen gebruik met 14 badkamers met damp-, druip-, verwarmings- en regenbaden! Rond 1880 woonde Willem de Wit op Jaffa, eigenaar van de houtzaagmolens De Ster en Bijgeval (gesloopt) langs de Leidseweg. De buitenplaats Jaffa was in 1668 begonnen als herberg langs de handelsroute Vleutense Wetering. De naam Jaffa kom je nu nog steeds tegen. Haaks op het park is de Jaffastraat en schuin tegenover het park staat er met grote letters JAFFA op de voormalige directeurswoning van de machinefabriek (Vleutenseweg 382). Het betrof de machinefabriek van Louis Smulders & Co (1891), vanaf 1918 Jaffa geheten en in 1952 werd dat Stork-Jaffa.

Tekst loopt door onder de foto

In 1934 kocht de gemeente de toen vervallen buitenplaats. De beelden uit de tuin kregen een plek in het Centraal Museum. Het huis werd afgebroken en op de grond van Jaffa werd het Majellapark aangelegd. In diezelfde periode werden de Majellakerk en pastorie gebouwd. Vanwege het toenemende verkeer werd het water van de Wetering gedempt.

De Gerardus Majellakerk, een sieraad voor de nieuwe wijk

Het kerkbestuur van de Antoniuskerk uit de Kanaalstraat had al in 1930 een stuk grond aangekocht bij de Vleutenseweg voor een nieuwe parochie met kerk, pastorie, scholen en een bejaardentehuis (dat er nooit is gekomen). De heilig verklaarde Gerardus Majella uit Italië werd gekozen als patroon van de nieuwe parochie. Architect Hendrik Christiaan van de Leur uit Nijmegen ontwierp de bakstenen kerk met een 25 meter hoge koepel. In het voorjaar van 1934 ging de eerste heipaal de grond in en in september 1935 werd de kerk ingewijd. Boven de ingang hangt een beeld van Leo Jungblut van de jonge Gerardus Majella en de glas in lood ramen zijn van Willem Mengelberg uit Zeist. Het Utrechts Nieuwsblad  sprak over een sieraad voor de nieuwe wijk. In het kerkbestuur nam Frans van Seumeren sr zitting, bekend van de Teerunie en het latere kraanbedrijf (nu Mammoet) aan de Vleutensevaart. Zoon en beeldhouwer René van Seumeren ontwierp in 1951 het Maria-altaar.

Tekst loopt door onder de foto

Van Seumeren schonk postuum in 1955 een carillon bestaande uit 35 klokken. De klokken kregen de namen van alle (klein) kinderen van Van Seumeren. Burgemeester De Ranitz noemde deze gift een blijk van burgerzin. In 2020 begaven de klokken het en werd er via een crowdfundingsactie genoeg geld opgehaald voor de restauratie.

Er kwamen twee parochiescholen, één voor meisjes en één voor jongens. De St. Gerardus -Majellaschool voor de meisjes kwam in de Frederik van Eedenstraat 5 (1950) en de Thomas à Kempisschool van de fraters voor de jongens, in 1953 geopend door Marga Klompé, aan Vleutenseweg 515. In 1962 werden ze samengevoegd tot één grote gemengde school. In de voormalige Thomas à Kempisschool zit nu tijdelijk Queridon, een centrum voor inburgering. Anno 2023 zijn er plannen voor de herinrichting van het gebied rond de Majellakerk met minder verkeer en meer ruimte voor groen.

Tekst loopt door onder de foto

BBB-huizen

De Antoniusparochie verkocht de rest van de grond rond de Majellakerk in 1935 aan Bredero’s Bouw bedrijf (BBB) voor de bouw van 160 woningen, type middenstandswoning, deels met voortuintje. De huizen zijn te herkennen aan de driehoekige terracotta tegel in de voorgevel met daarop BBB. De straten werden vernoemd naar letterkundigen. De huizen werden verhuurd door makelaar Smulders, Broerestraat 1 voor 32,50 gulden per maand. Later kwam er een politiebureau op dit adres. De zusters Franciscanessen uit de Kanaalstraat kochten de woonhuizen Broerestraat 2 en 3 voor de vestiging van een fröbelschool, later kleuterschool.

Het Majellapark, een park om te gebruiken

Het park, nu gemeentelijk monument, werd in 1934-1935 aangelegd en is ontworpen door Krijn Perk Vlaanderen, plantsoenmeester van de gemeente. Een park was in zijn visie niet alleen om naar te kijken maar ook om te gebruiken. Voor kinderen kwam er een speelweide en in 1958 ook een groot pierenbad. Zomers kon je er spetteren en in de winter schaatsen. BBB schonk in 1938 een fontein met het beeld Dansend Meisje van de Belgische kunstenares Susanne Nicolas. Fontein en pierenbad zijn al lang weer verdwenen. Wat rest zijn enkele oude bomen uit ongeveer 1920 van de buitenplaats Jaffa.

Tekst loopt door onder de foto

De straten rondom het park kregen ook de naam Majellapark, ook al werd in eerdere ontwerpen over Parkwijk ´Jaffa´ gesproken. De huizen ten noorden van het park zijn rond 1950 gebouwd en aan de oostzijde werd door het woningtekort na de oorlog gekozen voor iets nieuws: moderne portieketageflats van drie hoog met binnentuin en een luxe badkamer.

Op de hoek met de Frederik van Eedenstraat werd in 1953 een wijkgebouw van de Hervormde Vredeskerk uit de Kanaalstraat geopend. Deze wijkgemeente van dominee Gerbrandy werd Jaffa genoemd. Architect Daniël Verhoeven van de Dantelaan, ook architect van de Spinozabrug, ontwierp het nieuwe wijkcentrum. Het gebouw kreeg bijzondere ramen van glasblokjes waar ‘s avonds het licht mooi door naar buiten schijnt. Het is nu één van de tempels van de internationale gemeenschap der Rozenkruisers.

Al in 1932 liet de gereformeerde Asch van Wijckschool een oogje vallen op een braakliggend terrein aan de latere Louis van Couperusstraat voor de bouw van een nieuwe lagere school. Pas in 1941 stond het gebouw er. Bij het ontwerp is rekening gehouden met hinder van de drukke spoorlijn en daarom liggen alle lokalen aan de voorkant en zijn de muren aan de achterkant extra dik. Jacob Leutscher was het eerste “hoofd der school” en Philip Freriks was er leerling. De school is nog steeds een christelijke school. Vóór de school is in 2020 een Tiny Forest aangelegd.

Tegenover het park op Vleutenseweg 420 (voorheen Timorkade) zie je de voormalige openbare lagere school, de Anslijnschool (sinds 1913). Nu zijn er appartementen. We ronden dit kijkje bij het Majellapark af met een bezoekje aan de voormalige directeurswoning, nu Brasserie Jaffa op nummer 382, waar een heuse Jaffa burger op het menu staat.

Tekst: Anna Wits

Tips om verder lezen bij Oud-Utrecht.

Wil je meeschrijven met ‘Op pad met Utrecht’? Mail dan naar redactie.nieuwsbrief@oud-utrecht.nl