Zondag 30 november is het precies 25 jaar geleden dat het Rietveld Schröderhuis werd opgenomen in de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Daarmee kwam het ontwerp van Gerrit Rietveld en Truus Schröder in 2000 in hetzelfde rijtje als de wereldberoemde Chinese Muur en de Griekse Akropolis. Om dit te vieren zijn er zondag speciale acties, waaronder verrassingen voor bezoekers en een podcastaflevering over het museumhuis.

Het Rietveld Schröderhuis is een architectonisch boegbeeld van kunstbeweging De Stijl, gelegen aan de Prins Hendriklaan in Utrecht. De Stijl was een Nederlandse kunstbeweging (1917-1931) gericht op het creëren van een zuivere, abstracte kunstvorm.

Truus Schröder kwam in januari 1925 – een eeuw geleden – met haar kinderen in het huis op nummer 50 wonen. In 1924 vroeg zij de Utrechtse meubelontwerper Gerrit Rietveld of hij haar nieuwe woonhuis wil ontwerpen, in lijn met haar eigenzinnige woonideeën.

Kenmerkend voor het ontwerp zijn onder meer de strakke lijnen en het gebruik van enkel primaire kleuren, naast zwart, grijs en wit. Schröder woonde in het huis tot haar dood in 1985. Sinds 1987 is de woning te bezoeken als museum. Het beheer wordt gedaan door het Centraal Museum.

Sinds 2000 staat het museumhuis op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. “Deze erkenning benadrukt hoe vernieuwend Schröder en Rietveld waren in hun tijd, en hoe actueel hun ideeën nog altijd zijn”, aldus Bart Rutten, artistiek directeur van het Rietveld Schröderhuis.

Het huis in Utrecht is de kleinste locatie op de werelderfgoedlijst binnen Nederland, zelfs een van de kleinste ter wereld. Ook staan er maar elf andere 20e-eeuwse woonhuizen op de lijst, van de in totaal bijna 1250 werelderfgoedlocaties ter wereld. Zondag is het precies 25 jaar geleden dat het Rietveld Schröderhuis die erkenning kreeg.

Wat levert zo’n UNESCO-status op?

Maar wat gebeurt er als je in het lijstje komt met het Vrijheidsbeeld in New York en de Chinese Muur? “15 procent bezoekt het huis ómdat het op de werelderfgoedlijst staat”, vertelt een woordvoerder van het Rietveld Schröderhuis. Dat blijkt uit een vragenlijst die bezoekers achteraf krijgen opgestuurd. Ruim de helft van het publiek weet voorafgaand aan het bezoek dat het huis werelderfgoed is.

Volgens de woordvoerder is het huis, met gemiddeld 20.000 bezoekers per jaar, vrijwel altijd volgeboekt. Bovendien zijn er sinds een paar jaar ook avondrondleidingen, wat voor extra bezoekers heeft gezorgd.

Ook aan de achtergrond van de bezoekers merken medewerkers dat het museumhuis op de wereldwijd bekende UNESCO-Werelderfgoedlijst staat. “Vergeleken met het Centraal Museum en het Nijntje Museum komen hier opvallend veel internationale bezoekers”, laat de woordvoerder weten. “Het grootste aandeel internationale bezoekers is afkomstig uit Duitsland en Japan.”

Veel bezoekers maken het Rietveld Schröderhuis ook kwetsbaar. Al bijna veertig jaar is het toegankelijk voor publiek. Om het museum in de toekomst ook open te kunnen houden, worden extra maatregelen genomen om het erfgoed te beschermen. “Je moet vooraf reserveren om erin te mogen. Per uur mogen er maximaal acht mensen tegelijk het huis in. Ook gaan bezoekers altijd onder begeleiding, met sokken over hun schoenen, naar binnen”, vertelt de woordvoerder.

Jubileumfeest

Het Rietveld Schröderhuis vierde in maart 2024 nog de honderdste verjaardag. Komende zondag komt daar een UNESCO-mijlpaal bij. Ook dat laat het bestuur niet ongemerkt voorbijgaan. Ter ere van het jubileum ontvangen bezoekers die 30 november het huis bezoeken een verrassing. Ook is het boek ‘Rietveld Schröderhuis – Een biografie van een huis’, dat vorig jaar is uitgebracht vanwege de honderdste verjaardag van het huis, zondag met korting te koop.

In het kader van het jubileum wordt ook een speciale podcastaflevering uitgebracht over het huis, waarin conservator Natalie Dubois en secretaris-directeur van UNESCO Marielies Schelhaas te horen zijn. Deze is vanaf zondag te vinden op het Spotify-account Kunst Centraal. De aflevering bevat ook originele audiofragmenten van Gerrit Rietveld en Truus Schröder.

UNESCO-Werelderfgoedlijst

Op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan de meest bijzondere gebouwen, landschappen en natuurgebieden ter wereld. De lijst werd in 1978 opgesteld om cultureel en natuurlijk erfgoed van uitzonderlijke waarde te beschermen voor toekomstige generaties, zodat historische kennis wereldwijd behouden blijft. De lijst telt inmiddels bijna 1.250 locaties, waarvan dertien binnen het Koninkrijk der Nederlanden liggen.

Utrecht is de enige provincie in Nederland met drie werelderfgoedlocaties: naast het Rietveld Schröderhuis staan ook de Hollandse Waterlinies en de Limes, de grens van het Romeinse rijk, op de lijst.