Het intrigeerde me al bijna 30 jaar, en nu mocht ik dan eindelijk eens binnenkijken! Opgelopen vrijdag 9 maart werd het Paushuis feestelijk geopend na een grondige restauratie en op 10 maart kon het publiek naar binnen voor een gratis rondleiding. Daar moest ik uiteraard bij zijn: over het 16e-eeuwse gebouw aan de Pausdam hoorde ik in mijn studietijd al, want daar had de enige Nederlandse paus gewoond, zo ging het verhaal. Dat hij er nooit gewoond had, maar dat het huis wel voor hem gebouwd werd, leerde ik pas later.

Met de bouw van Paushuize, zoals het officieel genoemd wordt, werd in 1517 begonnen in opdracht van de Utrechtse kardinaal Adriaan Florisz Boeyens, die in 1522 werd gekozen tot paus. Helaas stierf Adriaan al in 1523, in Rome, en heeft hij nooit genoten van zijn fraaie woning op de rand van de immuniteit van Sint Pieter. In de loop der eeuwen heeft het gebouw vervolgens een keur aan adellijke eigenaren en bewoners gehad. Die rijke geschiedenis werd ons afgelopen zaterdag in snelle rondleidingen van 45 minuten in vogelvlucht geschetst. Losbandige edelen, Franse hertogen, een dochter van het opperhoofd van Deshima (de VOC-vestiging in Japan), koninginnen en Commissarissen van de Koningin passeerden de revue. Met enthousiasme heb ik naar het vlotte verhaal geluisterd en de vlekkeloze organisatie van de dag ervaren. Enige dagen eerder waren de schilders namelijk nog bezig geweest, en de verf in de schitterend gerestaureerde Balzaal was eigenlijk nog nauwelijks droog! Conservator Carel Huydecoper vertelde me dat nog volop gezocht wordt naar goede manieren om het publiek de komende jaren te laten meegenieten van deze voor Utrecht zo historische plek. In ieder geval zal het huis op Open Monumentendag weer opengesteld worden. En ook aan een publicatie over het huis wordt gewerkt.

Duurzame restauratie
Tijdens de restauratie zijn in de verschillende salons de schouwen, stucplafonds en lambriseringen weer in stijl gebracht en in de Statenzaal zijn de oorspronkelijke ‘neo-Pompeiiaanse schilderingen’ weer tevoorschijn gekomen. De zalen en salons zijn opnieuw ingericht en bemeubeld met stukken en kunstwerken uit verschillende collecties, waaronder die van het Centraal Museum. Bijzonder is verder dat de restauratie ‘duurzaam’ is uitgevoerd. Dat betekent dat extra inspanningen zijn verricht om energie te besparen op verwarming en verlichting en dat veel aandacht is besteed aan isolerende en waterbesparende maatregelen.  Geen eenvoudige opgave, omdat aanpassingen niet ten koste mochten gaan van de historische waarden van het monument.

We bezochten bijna alle historische ruimtes, die stuk voor stuk gewijd zijn aan markante figuren uit de geschiedenis van het huis. Zo is daar de fraaie lichtgroene Hortensesalon, genoemd naar de echtgenote van koning Lodewijk Napoleon, broer van keizer Napoleon Bonaparte. Zij logeerde hier enige weken in 1807, toen het huis een chique logement was. Paushuize was toen in bezit van kok en pasteibakker Willem Gravelaar, een soort 18e-eeuwse cateraar voor de high society. Wat zou ik in die tijd graag eens om een hoekje gekeken hebben en in de  keukens gesnuffeld. Wat aten ze? Wat bakte Willem voor zijn gasten? Welke wijn werd erbij geschonken? Hoe smaakte dat allemaal?

Feesten en partijen
Het huis is door de eeuwen heen veel vaker decor geweest van feesten en (schrans)partijen en die lijn wordt nu doorgezet. Hoewel Paushuize in bezit is van de Provincie, wordt het geëxploiteerd door Huize Molenaar. De Commissaris van de Koningin kan er zijn gasten ontvangen, maar verhuurd zijn representatieve ‘woning’ via Huize Molenaar ook aan de Utrechtse burgers voor besloten feesten, trouwpartijeen en vergaderingen.

Ik weet wel wat ik er zou willen doen: een wijnproeverij houden in de fraaie 16e-eeuwse keukens bijvoorbeeld, waar de natuurstenen ijskasten uit de bouwtijd nog aanwezig zijn. Of een high tea organiseren in een van de andere prachtige ruimtes, ter gelegenheid van mijn verjaardag.