Het Catharijnehuis: te vol | De Utrechtse Internet Courant Het Catharijnehuis: te vol | De Utrechtse Internet Courant

Het Catharijnehuis: te vol

Het Catharijnehuis: te vol
Directeur Klare Stock van het Catharijnehuis met Shiamkoemar. Archiefbeeld DUIC / Nienke Kamphuis
Het Catharijnehuis vangt al 27 jaar dak- en thuislozen op in het Catharijnehuis. Daar kunnen ze overdag gratis soep, thee en een warme douche krijgen, maar ook een goed gesprek. Maar het wordt er te druk.

Het Catharijnehuis vangt al 27 jaar dak- en thuislozen op in het Catharijnehuis. Daar kunnen ze overdag gratis soep, thee en een warme douche krijgen, maar ook een goed gesprek. Maar het wordt er te druk.

Het Catharijnehuis kan niet meer iedereen opvangen. Te veel bezoekers. De omwonenden ervaren bovendien overlast. Daarom heeft de gemeente de afgelopen drie jaar gezocht naar een ander pand. Toch werd eind september besloten de voorziening vooralsnog niet te verhuizen; er zou nog geen geschikt pand gevonden zijn.

“Niets is zwart of wit in dit werk”

Het Museumkwartier in Utrecht roept eerder het beeld op van welgestelde mensen, dan mensen zonder huis. Toch is er in die wijk ook voor die mensen een huiskamer, een plek waar ze dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur welkom zijn. Als we door de Catharijnesteeg lopen, is het redelijk rustig. Op een bewaker en twee bezoekers na die het Catharijnehuis uit komen lopen, is het leeg. Eenmaal binnen is dat anders; mensen staan in de rokersruimte, drinken thee, zitten aan de bar, eten een tosti, praten met elkaar, of zitten juist met een capuchon over hun hoofd alleen aan een tafel. “Als je hier voor de eerste keer bent, schrik je vaak wel”, zegt directeur Klare Stock. “De meeste mensen zien er anders uit dan je gewend bent en hebben soms psychiatrische problemen, waardoor je eerste reactie misschien angst is. Maar die verdwijnt snel hoor, het is reuzegezellig om met iedereen te kletsen.”

Willem, een dakloze die het Catharijnehuis al 27 jaar bezoekt
Willem, een dakloze die het Catharijnehuis al 27 jaar bezoekt

Als Stock de huiskamer in loopt, worden er hartelijk handen geschud en knuffels gegeven. Er springt iemand op om thee voor haar in te schenken. Wekelijks zit Stock in de huiskamer om te lunchen met de bezoekers. Later legt ze uit dat ze in het Catharijnehuis uitgaan van de ‘presentiebenadering’: de menselijke relatie staat altijd centraal. Er is bijvoorbeeld iemand, vertelt de directeur, die soms schreeuwend binnenkomt en daarmee voor onrust zorgt. “In plaats van hem weg te sturen, weten we nu dat hij vrij snel kalmeert als we hem een tosti geven.”

Wat is het verschil tussen dak- en thuisloos?

Een thuisloze is iemand die een eigen woonplek inclusief inschrijving in het bevolkingsregister heeft, maar zich niet thuisvoelt in zijn/haar eigen woning. Vaak hebben thuislozen een geschiedenis van dakloosheid en geen sociaal netwerk.

Een dakloze is iemand die geen vaste woon- of verblijfplaats heeft en in het bevolkingsregister geen adres heeft.

In de gang begroet Stock een man die staat te wachten op medische hulp. Hij reageert nauwelijks. “Bezoekers mogen het bij ons altijd opnieuw proberen. Natuurlijk krijgen mensen af en toe een straf opgelegd, maar ze mogen altijd terugkomen.” Mensen komen bij het Catharijnehuis terecht wanneer ze thuis- of dakloos zijn en dus overdag geen vaste verblijfplaats hebben. Ze krijgen eten en drinken, een warme douche, kleding en medische zorg. Van de bezoekers kampt 80 procent met psychiatrische problemen. In totaal komt er een groep van zes- tot zevenhonderd mensen bij het Catharijnehuis. Maar lang niet iedereen komt er dagelijks; op een dag lopen er zo’n 140 bezoekers in en uit. “Sommigen zelfs wel tien keer per dag”, zegt Stock. “Dus het lijkt vaak drukker.”

Geen verhuizing

Het pand is in de loop der jaren sterk verouderd en te klein geworden voor het aantal dagelijkse bezoekers. Ook is er geen buitenruimte, waardoor veel dak- en thuislozen buiten in het steegje staan. Dat zorgt al jarenlang voor overlast bij omwonenden en ondernemers. De gemeente liet drie jaar geleden weten op zoek te gaan naar een nieuwe locatie voor de dagopvang. Eind september werd besloten om toch op de huidige locatie te blijven, met een aantal aanpassingen. “Toch nog geen verhuizing dus”, zegt wethouder Kees Diepeveen. “Er komen in het Catharijnehuis mensen voor wie op andere plekken in de stad geschiktere plekken zijn, zoals De Stek. We willen dat de druk op het huis eerst verminderd wordt, voordat we een verhuizing in gang zetten.”

Voor het Catharijnehuis en omwonenden kwam deze beslissing vrij onverwacht. Stock: “Hij kwam rauw op ons dak vallen. We waren in de veronderstelling dat we in januari gingen verhuizen. We hadden al een pand op het oog en waren al bezig met plannen om het in te richten.” Stock zegt ook dat ze de beslissing van de gemeente wel begrijpt: “De andere locatie lag minder centraal dan het Catharijnehuis, ik begrijp de voorkeur voor een opvang in het centrum. Daarnaast komen hier veel thuislozen, die hebben in tegenstelling tot daklozen in principe wel een plek om te slapen. Het is goed om te onderzoeken of zij ook ondersteuning dichter bij huis kunnen vinden. Waarom gaan ze overdag niet naar een buurthuis? Of naar Altrecht (psychiatrische zorg) of Victas (verslavingszorg)? Dat is een terechte vraag.”

Het Catharijnehuis in de Catharijnesteeg
Het Catharijnehuis in de Catharijnesteeg

Vanaf januari start er een traject waarin wordt bekeken of het Catharijnehuis voor iedereen die het nu bezoekt, wel de juiste plek is. “We zijn bezig uit te zoeken waarom mensen hier komen. Er komen hier veel verslaafden, is De Stek voor hen niet een betere plek? Kunnen thuislozen niet beter naar een buurthuis, of naar een inloop- of activeringsproject in de wijk, waar ze meer worden uitgedaagd dingen te ondernemen?”

Tegen de zomer wordt de balans opgemaakt. Stock benadrukt dat het belang van de bezoekers altijd het uitgangspunt zal blijven. Veel gasten hebben in de loop van de tijd een sociaal netwerk in het Catharijnehuis opgebouwd. Dat verplaats je niet zomaar. “Maar we willen natuurlijk wel dat de kwaliteit van de opvang verbetert. Nu kunnen onze vrijwilligers het aantal bezoekers soms niet meer aan.” Ook benadrukt Stock dat het om een ingewikkelde doelgroep gaat. “Je ziet niet gelijk of iets werkt, of niet.”

Ik ervaar de drugsverslaafden als een probleem

Overlast voor omwonenden

Wethouder Kees Diepeveen verwacht dat wanneer de druk op het Catharijnehuis minder groot wordt, het ook voor de omwonenden tot een verbetering leidt. Om de overlast op korte termijn te beperken, is er dagelijks een bewaker die de steeg en straathoeken in de gaten houdt. Ook zullen de ‘steegregels’ strenger gehanteerd worden. De omwonenden hebben er maar weinig vertrouwen in. “Op korte termijn blijft het probleem bestaan: te veel dak- en thuislozen willen gebruikmaken van het Catharijnehuis”, zegt een omwonende. “Ik maak me ernstig zorgen over het beleid. Het is sneu dat er te weinig ruimte voor ze is. Dat werkt in niemands voordeel, vooral niet in die van de groep zelf. Die zit nu overdag opgesloten. Die mensen kunnen geen kant op, dat past niet bij ze. De steeg is een echoput. Er werd te veel geschreeuwd en er was regelmatig gedoe.”

Medewerkers Catharijnehuis 2015

Medewerkers

Reguliere werknemers: 14

Invalkrachten: 11

Vrijwilligers: 50

Stagiaires: 7

Bestuursleden: 5

Totaal 87

De nieuwe steegregels helpen volgens de buurtbewoner niet. “Het geschreeuw neemt eerder toe dan af. Ook ervaar ik de drugsverslaafden als een probleem: die reageren behoorlijk agressief. Wie niet meer naar binnen mag in het Catharijnehuis, maakt nu stampij in de steeg. En net om de hoek, uit het zicht van de bewaking, wordt gedeald, trappen ze sloten van fietsen en vallen ze mensen lastig bij de parkeermeter. Ze weten precies wanneer de bewaker niet kijkt.”

“Dat de steeg rustiger moet, zijn we het allemaal over eens”, zegt Stock. “Maar op welke manier precies, is de vraag. Niets is zwart of wit in dit werk. Het is normaal om, als je ergens aankomt, iemand te groeten die naar buiten komt lopen. Dat kan nu niet; je moet doorlopen. Onze bezoekers krijgen zo een negatief gevoel en raken geïrriteerd, dat is natuurlijk niet de bedoeling.”

De dak- en thuislozen waren het niet eens met de beslissing van de gemeente om niet te verhuizen. Zij protesteerden deze maand bij het stadhuis. Stock: “Veel bewoners keken uit naar een nieuw pand. Ze leven nu met stress.” De enige zekerheid in het leven van deze mensen was de huiskamer van het Catharijnehuis. “Dat er een strenger deurbeleid moest komen, kwam hard aan. Ze willen graag dat het Catharijnehuis voor iedereen toegankelijk blijft, zodat ze hun sociale contacten blijven zien.”

Grote druk op het Museumkwartier’

Een omwonende: “De bewoners die al jaren met het Catharijnehuis optrekken om de situatie te verbeteren, waren beledigd. Beide partijen keken al langere tijd uit naar de verhuizing.” Zelf belt zij niet meer 112 bij incidenten. “Ik wil niet de klikspaan van de buurt zijn. Wel schrijf ik alles op wat er gebeurt, dat geef ik elke twee weken door aan het Catharijnehuis, de gemeente en de wijkagent.” De rest van de buurt heeft dat opgegeven. Volgens hen is de druk in hun wijk groot door het Catharijnehuis, Victas, Altrecht en het Leger des Heils. “Er zitten te veel kwetsbare mensen op een kluitje bij elkaar en zoeken elkaar steeds weer op. Dat werkt gewoon niet.” De wijkbewoner ziet liever dat de doelgroep over de stad wordt verdeeld. “We zeggen niet rigoureus ‘weg ermee’, maar het moet wel leefbaar zijn. Als je ze in kleine groepen verdeelt, kun je als buurt meer voor ze klaarstaan.”

De wethouder is zich bewust van het feit dat de bewoners van het Museumkwartier zo naar de situatie kijken, maar deelt hun visie niet. “We denken dat de situatie in het Museumkwartier beheersbaar is. We moeten natuurlijk de vinger aan de pols houden en maatregelen nemen wanneer nodig. We zijn in gesprek met alle partijen in Utrecht die actief zijn bij de opvang van thuis- en daklozen.”

“Dat de steeg rustiger moet, zijn we het allemaal over eens”

Klare Stock is blij dat er op dit moment Utrecht breed fundamenteel wordt nagedacht over de opvang. In het Stadsteam Herstel zitten meerdere partijen die betrokken zijn bij ‘nieuwe’ daklozen. “Het is belangrijk om in die eerste periode samen om tafel te gaan, zodat we de mensen op een goede manier kunnen opvangen. Het is niet bevorderlijk als ze de hele dag op straat gaan hangen.”

Een luisterend oor is vaak het belangrijkste, volgens Stock. Zo vertelt ze over een man die vaak heel luidruchtig ging bellen. Het stoorde bezoekers, maar het bleek dat hij dingen moest regelen voor de begrafenis van zijn vrouw. “In plaats van te zeggen ‘kan het wat zachter’, zei ik ‘goh wat heftig, zullen we even een theetje gaan drinken?’ Daarna ging het gelijk al een stuk beter, die man moest zijn verhaal kwijt.”

Stock heeft geleerd dat het leven niet altijd over rozen gaat, maar dat dat door de maatschappij soms moeilijk geaccepteerd wordt. “Soms denk ik: mag het ook eens zijn dat een persoon het niet redt in onze samenleving?” Ze draagt iedereen duidelijk een warm hart toe. “Als je in onze huiskamer kijkt, zie je in eerste instantie misschien niet dat het kleurrijke mensen zijn. En autonome mensen, die zich soms niet willen aanpassen aan de maatschappij, maar trouw blijven aan zichzelf.”

Dit verhaal stond eerder in de DUIC Krant.

2 Reacties

Reageren
  1. Arie Waijenberg

    is niet zo ingewikkeld waarom het zo druk is alle andere basiszorg en opvang is gestopt…daar heeft deze regering geen geld voor over. Alle oudere ervaren hulpverleners van Victas zijn eruit gegooid en opgeschoond rond het faillissement alles wat we hebben opgebouwd na sluiting tunnel in 2001 is bijna allemaal ter ziele…ervaring met bemoeizorg is denk ik minimaal en…..veel hulpverlening concentreert zich op de wijken…..Daarnaast vier bureaucratie hoogtij zodat als aantal jaren terug je ook als hulpverlener geen tijd meer hebt om even simpel door de binnenstad te lopen…..of even naar catharijnehuis te gaan om polshoogte te nemen…je maakt dan geen productie…enne dat kan nie….. Zorg in elk geval dat je nu inschrijft voor nationaal Zorgfonds en als je tijd hebt zaterdag naar de aftrap nat. zorgfonds op Spui /Malieveld in Den Haag …….bij komende verkiezingen moeten, zorgverzekeraars die afgelopen 10 jaar onze zorg vernield hebben met hun marktwerking, oprotten en eigen risico opgeheven.
    Ben dan wel met pensioen maar mijn hart ligt nog steeds in de stad Utrecht en bij mijn oude vrienden….

  2. Kees Berger

    https://www.utrecht.nl/ondernemen/vestigen/leegstaande-panden-hergebruiken/http://objectdesk.gemgids.nl/Publication/Site/270

    Hoezo “er zou nog geen geschikt pand gevonden zijn….” Klik op beide links en ‘huiver’, hoeveel er aan (kantoor- etc.)panden leegstaat. Of denk ik te simpel?

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).