Hoe het is om in een rolstoel te zitten in Utrecht | De Utrechtse Internet Courant Hoe het is om in een rolstoel te zitten in Utrecht | De Utrechtse Internet Courant

Hoe het is om in een rolstoel te zitten in Utrecht

Hoe het is om in een rolstoel te zitten in Utrecht
Hoe is het met de toegankelijkheid van Utrecht gesteld voor mensen met een beperking? In drie artikelen kijkt DUIC hoe toegankelijk Utrecht is voor blinden en slechtzienden, doven en slechthorenden en mensen in een rolstoel. Welke uitdagingen komen zij tegen in de stad en wat gaat er goed?

Hoe is het met de toegankelijkheid van Utrecht gesteld voor mensen met een beperking? In drie artikelen kijkt DUIC hoe toegankelijk Utrecht is voor blinden en slechtzienden, doven en slechthorenden en mensen in een rolstoel. Welke uitdagingen komen zij tegen in de stad en wat gaat er goed?

Voor het derde en laatste verhaal van deze serie gingen we met Nicolette van der Drift (41) op pad om meer te leren over hoe het is om rolstoel gebonden te zijn in Utrecht. We nemen je mee op deze wandeling. Welke obstakels kom je zoal tegen in de binnenstad? Na de wandeling spraken we met Nicolette over de invloed van haar rolstoel op haar leven en de toegankelijkheid van Utrecht voor mensen in een rolstoel.

Gemaakt door Mirte van Eysden en Bo Steehouwer. Fotografie: Robert Oosterbroek.

Nicolette geeft bijles aan basisschoolleerlingen in Overvecht. Van rekenen tot taal en van groep vier tot en met groep acht. Zelf woont ze ook in de wijk. Ze zit vanaf 2003 in een rolstoel na een mountainbike-ongeluk in de Ardennen. Bij dat ongeluk is Nicolette op haar heup gevallen en sinds die tijd heeft ze zenuwpijn. Dat is een pijn die tintelend, prikkelend of branderig kan zijn en vaak ontstaat door ontstoken, beklemde of beschadigde zenuwen. Wat het bij haar precies is, is nooit helemaal duidelijk geworden. In huis kan ze bijvoorbeeld wel wat lopen, maar niet te lang.

Domplein

We hebben afgesproken op het Domplein. In het begin heeft Nicolette het tempo er goed in zitten. We moeten flink doorstappen om haar bij te kunnen houden. Op ons verzoek gaat ze iets langzamer. Nicolette lacht: “Soms hoor je opeens iemand die naast je loopt, hijgen. Dan heb je pas door dat je te hard gaat.” Het Domplein is vrij recent opnieuw bestraat en daarom fijn om overheen te rijden. De stoepen zijn breed, dus we kunnen met z’n drieën naast elkaar lopen.

“Het gaat hartstikke goed zo, maar het probleem is als je ergens naar binnen wil”, legt Nicolette uit. “Winkels en wc’s vooral. Als de deuropening smal is, kan ik in de deuropening gaan staan, de voorwieltjes over de drempel duwen en mezelf aan de deurpost naar binnen trekken.” Dat lukt alleen als de drempel niet te hoog is, vertelt ze. Als die te hoog is, of het zijn meerdere drempels achter elkaar, dan komt ze er niet in. Nicolette heeft een flexibele en lichte rolstoel en is ‘gewoon behendig’. “Sommigen mensen zijn extreem behendig. Maar als je een elektrische rolstoel hebt, lukt het vaak niet om over de hoge drempels binnen te komen.”

Janskerkhof

We staan op het oversteekpunt van de Korte Jansstraat naar het Janskerkhof. Nicolette staat op het fietspad, omdat ze dan geen drempels tegenkomt bij het oversteken. Ze wijst naar de stoep een stukje verderop links. “Daar staan fietsen én vuilniszakken.” Overigens valt het hier nog mee, legt Nicolette uit, maar op de Voorstraat is het regelmatig een uitdaging om over de stoep te kunnen rijden met een rolstoel.

Op het Janskerkhof merkt Nicolette op dat de straat schuin loopt. “De ene kant is dan lager dan de ander. Eigenlijk kan je dan het hele stuk op één arm doen.” Ze laat zien hoe ze met één arm aan een wiel draait en de rolstoel toch rechthoudt. “Als het een lang stuk is, steek ik halverwege over en ga ik op de andere arm verder.”

“Het ergste stuk vind ik van Vredeburg naar de Oudegracht, via de Bijenkorf. Voor de Kruidvat langs loopt het heel erg schuin.” Er gaat bij ons een belletje rinkelen: daar liepen we ook voor ons eerste verhaal samen met Nursel. Toen Bo daar met een blinddoek en geleidestok liep, dwaalde ze tijdens de wandeling steeds richting het fietspad. Misschien had het wel met die schuinte van de stoep te maken.

Drift

Op de Drift loopt het eigenlijk best goed. Er zitten hier en daar wat spleten tussen de keien, waar sommige rolstoelen last van kunnen hebben. Nicolette is – zoals eerder gezegd – behendig met haar rolstoel en loopt dus niet zo snel vast tussen straatstenen. Wel zijn we even in de war wat het officiële voetpad is in deze straat.

Voorstraat

Zoals Nicolette eerder al had verteld, komen we op de stoep veel fietsen en vuilniszakken tegen. Gelukkig heeft Nicolette een smalle rolstoel en kunnen we overal passeren. Hadden we echter een elektrische rolstoel gehad, een bredere rolstoel, of een rolstoel die je moet duwen, dan hadden we er niet langs gekund.

De stoep loopt ook wederom scheef, waardoor Nicolette even harder moet werken. Ze wijst naar de overkant. “Op de Voorstraat vind ik het altijd heel moeilijk om over te steken.” Ze wijst naar het aflopende stoepje aan onze kant. “Kijk, hier kan je dan wel van de stoep af, maar daar” – ze wijst naar de hoge stoep die de rijbaan van de stoep scheidt – “kan je met geen mogelijkheid de stoep op.” Je moet dus óf een stuk over de weg, óf een flink stuk omrijden.

We staan inmiddels aan het begin van de Voorstraat tegenover de Neude. We willen oversteken richting de Viestraat. Het hellinkje van de stoep af is erg stijl. “Ik heb daar niet zo’n last van, maar als iemand je rolstoel duwt en diegene is niet zo handig, dan lig je hier voorrover.”

Oudegracht

Foto: Mirte van Eysden

We steken door naar de Oudegracht. Een prachtig stuk Utrecht en bekend vanwege de mooie werven. “Heel leuk, maar je komt er niet in”, zegt Nicolette lachend. “Hoewel, er is er eentje, achteraan bij de Winkel van Sinkel waar je erin kan via het tunneltje. Dat tunneltje is trouwens wel heel slecht bestraat.”

De binnenstad is oud, dus dat veel panden in het centrum minder toegankelijk zijn is niet zo gek. “Maar het valt me wel op dat veel nieuwere winkels een pand juist minder toegankelijk maken. De Mango zit er bijvoorbeeld al wel een tijdje, maar daar kon ik eerst gewoon in. Nu zit er een drempel bij de ingang.” Er zijn ook voorbeelden van zaken die juist wel heel toegankelijk zijn voor mensen in een rolstoel. “De Superdry heeft bijvoorbeeld een soort schuine rijbaan omhoog en een aangepaste kleedkamer.”

Domplein

Foto: Mirte van Eysden

We maken een tussenstop bij een koffietentje op de Vinkenburgstraat voor we teruglopen naar het Domplein waar onze fietsen staan. Daar zien we dat er fietsen voor de handbike van Nicolette zijn gezet, een grote ergernis waar ze regelmatig mee te maken heeft. “Mensen weten vaak niet wat het precies is”, legt Nicolette uit. “Dan is het vaak: ‘o sorry, dat wist ik niet’. Dan denk ik: zet je fiets er dan ook niet voor.”

Helemaal onderaan dit artikel kun je de tekst van de wandeling nog eens lezen met een kaartje erbij om te zien hoe we zijn gelopen.


Napraten

We zitten met Nicolette bij een koffietentje op de Vinkenburgstraat. Terwijl we onze handen warmen aan een cappuccino, bespreken we de wandeling na. Op een paar obstakels na, ging het eigenlijk vrij goed. “Ik zeg altijd, over een hekje springen lukt niet, maar voor de rest lukt alles”, zegt Nicolette. “Wat ik dan wel jammer vind, is dat ik dat voor mijn gevoel altijd extra moet bewijzen.” Mensen gaan er namelijk vaak vanuit dat ze iets niet kan, en dat het dus knap is als dat wel lukt. “Ik was vijf maanden in mijn eentje op reis geweest. Toen ik terugkwam gingen we naar de Winkel van Sinkel, waar een jongen tegen me zei: ‘Oh wat knap! Haal jij drankjes voor de groep? Respect hoor’. Dan ben je in je eentje op reis geweest, maar krijg je een applaus als je drankjes haalt. Dat is eigenlijk mijn enige echt grote frustratie: de manier waarop mensen je soms behandelen.”

“Dat is eigenlijk mijn enige echt grote frustratie: de manier waarop mensen je soms behandelen.”

Zo gebeurt het ook regelmatig dat mensen ongevraagd haar spullen uit het winkelmandje op de band leggen, of juist na het afrekenen haar tas gaan inpakken. Hoewel ze snapt dat mensen het goed bedoelen, is het toch af en toe frustrerend. “Ik denk dat, omdat mensen het zelf niet meteen zouden kunnen, ze het heel knap vinden wat ik doe. Terwijl bijna iedereen het zou kunnen als je het iedere dag doet en lukt het niet, dan vind je er een andere oplossing voor.”

Eigenlijk gaat het namelijk gewoon heel goed in een rolstoel. Wel moet je af en toe wat meer van tevoren regelen of plannen, vertelt Nicolette. In Nederland moet je bijvoorbeeld een uur voor vertrek van de trein assistentie vragen als je met een rolstoel wil reizen. “Vroeger moest je drie uur van tevoren om assistentie vragen, dus we gaan zeker vooruit. Met de bus hoeft het gelukkig helemaal niet.” In het buitenland is het volgens Nicolette vaak ook niet nodig. “Zelfs in Bosnië niet. De conducteur legde gewoon zelf de plank neer en ik kreeg een eerste klas plaats. In Nederland kom je de coupés van de meeste treinen niet in met een rolstoel. Dan zit je naast de wc, is het soms heel koud en als het heel warm is, is er geen airco. Bovendien zit je tussen de fietsen en koffers en weet ik het wat.”

Handbike

In Utrecht maakt Nicolette overigens voornamelijk gebruik van haar handbike, een soort opzetstuk dat ze aan haar rolstoel vast kan maken, zodat ze ermee kan fietsen. Een plek vinden om de handbike te parkeren is alleen vaak een uitdaging. In veel bewaakte fietsenstallingen mag de handbike bijvoorbeeld niet geparkeerd worden. Bij de jaarbeursstalling mag het wel, maar daar heeft Nicolette al regelmatig meegemaakt dat de lift het vervolgens niet deed. De handbike mag ook bij de stalling op de Zadelstraat geplaatst worden, maar dat is vaak qua locatie weer te ver van waar Nicolette moet zijn. Meestal zet ze de fiets daarom buiten neer met de ketting ergens aan vast, maar dan zetten andere mensen hun fiets er vaak tegenaan, waardoor ze er niet meer bij kan. Kortom: dat kan best een gedoe zijn.

Foto: Mirte van Eysden

Wat ook de rolstoeltoegankelijkheid verslechtert, maar waar je misschien minder snel aan denkt, is de vloerbedekking. Zo is het voor Nicolette lastig om Hoog Catharijne in te komen, via ingangen waar een hele lange deurmat ligt. Door de structuur van de mat, kan de rolstoel er niet goed rijden. “Dat gaat gewoon niet. Je wordt alle kanten op geduwd door de mat.” Ook het tapijt van de nieuwe bioscoop bij de Jaarbeurs is een hele uitdaging voor Nicolette. “Je rijdt jezelf echt kapot daar, omdat het hoogpolig is.”

Toch gaat er ook een hele hoop goed met de toegankelijkheid voor mensen in een rolstoel in Utrecht. Hoewel het nieuwe TivoliVredenburg in eerste instantie slecht toegankelijk was voor mensen in een rolstoel, hebben ze hard gewerkt aan verbeteringen en goed geluisterd naar de feedback die werd gegeven. “Het had beter gekund als ze gelijk met de bouw er rekening mee hadden gehouden, maar nu hebben ze invalidetoiletten die altijd open moeten zijn en zijn de zware deuren vervangen voor draaideuren.”

Nicolette heeft ook samen met de SOLGU, een belangenorganisatie voor mensen met een handicap of chronische ziekte, trainingen gegeven aan het personeel van TivoliVredenburg om de toegankelijkheid aldaar te verbeteren. Ook de toegankelijkheid van de Schouwburg zou heel goed geregeld zijn en het station en Hoog Catharijne zijn allebei met de verbouwing stukken toegankelijker geworden voor mensen in een rolstoel. In het bijzonder noemt Nicolette winkelcentrum Overvecht. “Ik woon daar vlakbij. Vrijwel alle winkels zijn daar toegankelijk.”

Uiteindelijk draait het volgens Nicolette niet eens zozeer om de voorzieningen, maar meer om de bejegening en de communicatie. “Bij de meest onhandige kroeg zijn ze hartstikke behulpzaam. Dan word je echt binnengehaald en dan zeggen ze ‘Oh, maar we regelen gewoon een plek voor je hoor’.” 


Wij vroegen Nicolette wat de do’s en don’ts zijn als je iemand in een rolstoel ontmoet.

Do’s

  • “Vraag of iemand hulp nodig heeft en luister naar het antwoord.
  • Heb vertrouwen in rolstoelgebruikers, dat ze om hulp vragen als ze iets niet kunnen.”

Don’ts

  • “Raak niet iemand zomaar aan.
  • Pak niet alvast een tas of boodschappen in en duw niet zonder te vragen een rolstoel. Dat is ook gevaarlijk, want ik kan daar heel erg van schrikken.”

Gekoppelde berichten

7 Reacties

Reageren
  1. Frits

    Grootste ergenis,,van die asoos die hun auto op destoep parkeren
    En dan kwaad zijn,,,als handhaving ,,,de moeite neemt een parkeerbon uit te schrijven
    Voorbeeld,,elke zaterdag op de nobelstraat,,,een vrachtauto van radioprogamma spijkers met koppen,,,,iedereen moet over het fietspad

  2. n.v.t.

    op ‘begrip’ van parkerende fietsers hoeft niemand in Utrecht te wachten helaas.

  3. Rolstoeler with attitude.

    Een heel herkenbaar ritje. Maar hierbij moet wel in acht genomen worden dat, afgezien van de geparkeerde-fietsenellende, het terrassenseizoen voorbij is.
    Terrassen her en der en soms op de smalste stoepjes.
    Niet zelden stoepbreed vanwege relaxed onderuit gezakte witte-wijn-nippers waardoor je moet vragen of mensen hun benen willen intrekken. Dit leidt soms tot (wederzijdse) irritatie. De Voorstraat, Nobelstraat en Nachtegaalstraat zijn in deze zin een ‘uitdaging’. Ook heel of half op de stoep geparkeerde auto’s zijn de rolstoeler ‘n gruwel waarop niet genoeg beboet kan worden.
    #Gemeente doe iets aan die terrassen-wildgroei en foutparkeerders want om de haverklap via de drukke Utrechtse fietspaden of rijwegen moeten uitwijken is bepaald geen risicovrije exercitie.

    Gelukkig heb ik ‘n kleine, smalle sportrolstoel en vind ik het wel leuk om obstakels te nemen en mijzelf een weg door de binnenstad te wurmen, maar dat is strikt persoonlijk.
    Wat mij vijf jaar geleden, toen ik in mijn rolstoel terecht kwam direct is opgevallen, is de ongelofelijk vriendelijke, spontane bereidwilligheid van de meeste mensen om te helpen. Nicolette (be)schrijft daar ‘n paar goeie do’s and don’ts over.
    Ongevraagd boodschappen uit je mandje op de band willen zetten b.v. is inderdaad bloed-irritant. Temeer jij degene, die jou met de beste bedoelingen denkt te helpen, afwijst. Daarom zeg je toch maar dank u wel voor die op zich ongewenste ‘hulp’.

    Het gebeurt gelukkig zelden maar wat wel ‘n absolute no go is, is het ongevraagd dus onverwacht duwen van mijn rolstoel. Dan laat ik alle wellevendheid varen en vraag de ongelukkige hoe hij het zou vinden als iemand hem of haar onverwacht en constant in de rug porrend de stad door zou duwen.
    Verder is het afgezien van de onoverkomelijke ontoegankelijkheid van hoogdrempelige, oude binnenstadskroegen en -winkels en het wél overkomelijke maar nog steeds chronische gebrek aan toegankelijke toiletten in de stad, voor mij als rolstoeler – mede dankzij de
    bereidwillige behulpzaamheid van de meeste mensen – goed leven in Utrecht.

  4. joost

    De buitenwijken van Utrecht worden ontsierd door klikoclusters. Onneembaar voor rolstoelers en rollatorgebruikers, omdat ze op het voetpad staan. Dit artikel roept veel herkenning op mbt de binnenstad. Vergeet de buitenwijken echter niet!

  5. Rolstoeler with attitude.

    Wat voor mij als rolstoeler een absolute topper is, is de reactie van peuters.
    Peuters zijn ongegeneerd eerlijk in het aanwijzen en benoemen van een duidelijk zichtbare lichamelijke handicap. En ze zullen hun ouder(s) daar onbeschroomd, luid en duidelijk kond van doen en er vragen over stellen. Goed hoorbaar voor iedereen in ‘n straal van minstens vijf meter.
    Dit leidt vaak tot ontzetting en rood aangelopen gezichten bij de betreffende opvoeder die van de weeromstuit verontschuldigingen begint te prevelen. Niet doen. Nergens voor nodig.
    Ik lig in ‘n deuk om de reactie van uw kind die het euvel feilloos weet te benoemen en rij lachend verder.
    Feliciteer uzelf met uw opmerkzame kind en geef het ‘n ijsje.

  6. Rolstoeler with attitude.

    Wat voor mij als rolstoeler een absolute topper is, is de reactie van peuters.
    Peuters zijn ongegeneerd eerlijk in het aanwijzen en benoemen van een duidelijk zichtbare lichamelijke handicap. En ze zullen hun ouder(s) daar onbeschroomd, luid en duidelijk kond van doen en er vragen over stellen. Goed hoorbaar voor iedereen in ‘n straal van minstens vijf meter.
    Dit leidt vaak tot ontzetting en rood aangelopen gezichten bij de betreffende opvoeder die van de weeromstuit hun kind terecht wijst en verontschuldigingen begint te prevelen. Niet doen. Nergens voor nodig.
    Ik lig in ‘n deuk om de reactie van uw kind die het euvel feilloos weet te benoemen en rij lachend verder.
    Feliciteer uzelf met uw opmerkzame kind en geef het ‘n ijsje.

  7. Ramon

    Het aantal rolstoeltoegankelijke toiletten in de binnenstad is inderdaad moeizaam. Hopelijk krijgt de nieuwe Bieb er een. In het stations gebied zijn er inmiddels aardig wat , Stadskantoor, Tivolivredenburg, HC en Five Guys hebben er één

Plaats een reactie

Lees voor u reageert onze algemene voorwaarden. Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Uw IP adres is geregistreerd (wordt niet gepubliceerd).