Posters aan lantaarnpalen langs de toegangswegen maken ons al warm, en de publiciteitscampagne komt goed op stoom. Ik begin de term ‘Vrede van Utrecht’ zo langzamerhand overal tegen te komen! Maar zal ik u iets bekennen? Ik had tot vorige week eigenlijk geen flauw idee waar het over ging. Wat was dat in hemelsnaam, die Vrede van Utrecht? Zelfs een jaartal had ik er niet bij paraat.
Ik stelde mijn vrienden op Facebook de vraag, zowel in het Nederlands als in het Engels: wie heeft er een idee wat de Vrede van Utrecht inhoudt, zonder te Googlen of op Wikipedia te kijken? Uit Nederland kwam slechts één bevestigende reactie, van een politicologe. Mijn buitenlandse contacten hadden in meerderheid geen idee, behalve twee! Een van oorsprong Turkse die in Rome woont, wist er onmiddellijk de term balance of powers aan te hangen. Ze legde me uit dat het Turkse middelbare schoolonderwijs vooral gericht is op het stampen van feiten; en deze zat er dus nog altijd in. Daarnaast kende ook een Braziliaanse de Tratado de Utreque.

In Vredesnaam
Zelf ben ik afgelopen week maar eens aan het opzoeken geslagen: bijvoorbeeld op Wikipedia en in het Historisch Nieuwsblad. Verder las ik in de trein de thriller In Vredesnaam, die Daniëlle Hermans speciaal ter gelegenheid van de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht schreef. In deze roman verweeft de auteur de historische achtergrond van de Vrede met een spannend hedendaags verhaal over de macht van vrouwen. Heel onderhoudend!
Maar nu de feiten: in april 2013 zal het 300 jaar geleden zijn dat in Utrecht een Vrede werd ondertekend. Al snel werd me duidelijk dat het om een heel bijzondere vrede ging: op 11 april 1713 werd namelijk voor de allereerste keer een oorlog beëindigd door middel van onderhandelingen en het zetten van handtekeningen; door diplomatie, dus. Geen overwinningen op het slagveld maar een gezamenlijk zoeken naar de beste oplossing, waarbij de balans die mijn Turkse kennis nog kon oplepelen, een sleutelbegrip vormde. De Vrede van Utrecht leverde over de hele wereld een machtsevenwicht op, want het verdrag gold uiteraard ook voor de overzeese gebiedsdelen en koloniën.

Spaanse Successie-oorlog
De oorlog die de diplomaten in 1713 hadden beëindigd, staat bekend als de Spaanse Successie-oorlog. Als gevolg van het kinderloos overlijden van de Spaanse koning Karel II in 1700 had de Franse koning Lodewijk XIV zijn oog op de Spaanse troon laten vallen; hij wilde er zijn zoon of kleinzoon neerzetten. Zowel de Oostenrijkse Habsburgers als Engeland en de Nederlanden moesten echter niets hebben van een Franse opvolging in Spanje. Dat zou Frankrijk veel te veel macht geven. Onder leiding van koning-stadhouder Willem III werd de Grote Alliantie op de been gebracht, waarbij de deelnemers ieder zo hun eigen redenen hadden om een unie tussen Frankrijk en Spanje tegen te willen gaan. Na jaren van ongeregeldheden en vruchteloze veldtochten, die plaatsvonden letterlijk over de hele wereld, viel de Alliantie echter uit elkaar en kwam men tot het inzicht dat niemand ooit de overwinning zou behalen. Men besloot een voor alle partijen acceptabele plaats te zoeken om onderhandelingen te beginnen. En die werd gevonden, in Utrecht.

Feesten en partijen
Wat dit voor onze stad betekende, daarover kunt u bij Daniëlle Hermans in haar roman al iets lezen. Zo schijnen er talloze verboden opgeheven te zijn om de gezanten vanuit heel Europa op passende wijze te kunnen onthalen. Bordeel-, theater- en muziekverboden: het gold allemaal in het Utrecht van rond 1700, maar het werd ook allemaal opgeheven. Utrecht schijnt bol gestaan te hebben van de feesten en partijen in 1712 en 1713!
Later dit jaar zullen meer publicaties over de Vrede van Utrecht verschijnen, waaronder het Jaarboek van de Vereniging Oud-Utrecht. Hierin veel aandacht voor de gevolgen van de aanwezigheid van de diplomaten voor de stad zelf. Ook zullen er diverse tentoonstellingen plaatsvinden, in het Centraal Museum en Het Utrechts Archief, en een keur aan culturele happenings. U treft het allemaal op de website www.vredevanutrecht2013.nl
Toch wel terecht dus, die posters langs de weg!