Als bijen in een kleurrijke bloementuin bewegen mensen zich door de Utrechtse boekwinkel Broese. In een rustig tempo, willekeurig heen en weer deinend, verkennen ze de kaften en titels van de boeken. De boeken liggen zorgvuldig opgestapeld op de tafels of staan geduldig te wachten in de boekenkasten. Het zijn er niet te weinig. Wie houdt er eigenlijk allemaal bij wat er in de winkel moet gebeuren? Daar kan Grietje Braaksma ons meer over vertellen.

De naam Broese is al enkele tientallen jaren een begrip in en ver buiten de stad Utrecht. Het verhaal van deze boekwinkel, die in de loop der jaren verschillende namen droeg, gaat echter nog veel verder terug in de tijd. Anno 2023 is het maar liefst 270 jaar geleden dat boekwinkel Broese zijn oorsprong vond in Utrecht. Een mooi moment om eens mee te kijken met de mensen die hier werken. Grietje Braaksma is de bedrijfsleider van Broese. Ze neemt ons mee de lange roltrap op. Zigzag tussen kasten en tafels met boeken door en de hoek om. Daar is het kantoor. ‘De geheime club’, zo noemt Braaksma het graag.

Tekst gaat verder onder afbeelding

“Hier bedenken we wat er de komende maanden in de winkel gebeurt, welke boeken er moeten komen en wat voor evenementen we willen organiseren. We zitten hier met z’n drieën te werken en gillen nieuwe ideeën naar elkaar.” We mogen geen foto maken van ‘de geheime club’. Niet vanwege de gevoelige informatie, maar vanwege de hoeveelheid papierwerk en ander promotiemateriaal dat over de bureaus verspreid ligt – een rommelig bureau is het bewijs van een creatief brein, zullen sommigen zeggen.

Fris en interessant

“Broese werkt helemaal autonoom, we bepalen dus zelf welke boeken we inkopen en hoeveel. Hoe we bepalen wat en wanneer we inkopen? Daar moet je ervaring voor hebben en je moet visionair zijn. Je moet weten welke boeken gelezen gaan worden. Dat betekent dat we ook de actualiteit volgen, bijblijven met trends en regelmatig de winkel vernieuwen. Dat houdt een boekwinkel fris en interessant.” Toch hebben boekwinkels voor velen nog een redelijk suf en stoffig imago. “Tsja”, verzucht Braaksma, “dat gebeurt als boekwinkels indutten. Ze vernieuwen het assortiment en het interieur niet en gaan achteroverleunen. Dat laten we hier niet gebeuren. Natuurlijk hebben we deze locatie ook wel een beetje mee. Je werpt één blik op die roltrap en dan ben je meteen genezen van het stoffige imago.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Ontlezing

Natuurlijk verandert er genoeg in boekenland en de manier waarop we lezen, maar sommige dingen blijven juist zoals ze zijn. “Thrillers en detectives worden wel veel digitaal gelezen, maar voor literatuur willen veel mensen toch graag een boek in hun handen hebben”, geeft Braaksma als voorbeeld. “We zien nu ook een generatie van ouders die hun kinderen heel bewust mét boeken opvoeden. Zeker nu de ontlezing onder Nederlandse kinderen zo ernstig is.” Het leesniveau blijft maar dalen, was het nieuws in december 2022. Iets wat de leesliefhebbers bij Broese treurig kan stemmen. “Dramatisch, hoe het leesniveau van schoolgaande kinderen keldert. Daar moeten wij als boekenwinkel iets mee. We doen daarom ook altijd mee aan de actie ‘Geef mij maar een boek’; een kinderboek en een prentenboek voor een heel lage prijs. Zo moet het voor ieder kind mogelijk zijn een boek te kopen.” Het kan ook andersom. Zo noemt Grietje Braaksma de populariteit van #BookTok, waarmee een groep mensen – vaak jongeren – hun liefde voor boeken en literatuur deelt via de app TikTok. “Genoeg jongeren lopen hier met stapels boeken de deur uit.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Breed assortiment

Van laagdrempelige kinderboeken tot Engelstalige young adult-boeken en van rijk geïllustreerde reisgidsen tot diepgaande wetenschapsliteratuur; het is er. “Het assortiment is zo breed als het kan. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed en daar hoort ook het schrijven van boeken bij. Onderwerpen zoals emancipatie, gender en seksualiteit zijn onderwerpen die veel verbanden hebben met de literatuur. Dat zullen we altijd ondersteunen. Mensen zijn het niet altijd eens met alle boeken die er in het assortiment zitten. Ik ben het ook niet eens met alle boeken, maar het draait hier niet alleen om mijn mening.” Toch trekt Broese ergens de grens. “Alles wat niet kan en niet mag, strafrechtelijk gezien, doen we niet.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Duizenden per week

We lopen terug het publieke deel van de boekwinkel in. Daar passeren we een medewerker die de nieuw geleverde boeken in de kasten zet. “We werken hier met veertig mensen, onder wie fulltimers, parttimers en oproepkrachten. En dat zijn inkopers, teamleiders en mensen die zorgen voor de promotie en marketing. We zijn zeven dagen per week open en in die dagen zijn we heel veel bezig met uitpakken en aanvullen van boeken. Dinsdag tot en met zaterdag worden iedere ochtend de leveringen met nieuwe boeken bij de voordeur van de winkel afgeleverd. Er komt dan een uitpakploeg die snel alle dozen uitpakt, naar de verschillende afdelingen brengt en vervolgens door de medewerkers in de kasten worden gezet. We hebben het dan over duizenden boeken per week, het hele jaar door.”

1800 vierkante meter

De afdelingen zijn verspreid door de winkel te vinden. Dat zijn onder meer kinderboeken, fictie, buitenlandse fictie, vrije tijd (waar reisboeken onder vallen), koken, kennis en wetenschap. De afdelingen zijn stuk voor stuk ook weer op een eigen manier ingedeeld. Zo staan boeken bij de fictie op alfabet in de kasten. De kookboeken zijn onderverdeeld in keukens of kooktechnieken. Dus zoek je een boek over fermenteren, dan vind je daar-en-daar het blok ‘fermenteren’. Boeken op de afdeling kennis en wetenschap zijn nóg meer uitgekristalliseerd: hoofdonderwerpen als filosofie, theologie, natuurkunde en biologie kennen elk weer hun eigen onderverdeling. De huidige locatie van boekwinkel Broese telt 1800 vierkante meter. Dat is 400 vierkante meter meer dan de locatie op de Stadhuisbrug. Hoe gaat het aanvullen van een winkel van deze grootte? “We hebben gelukkig automatische verkoopsystemen, die voor ons bijhouden wat we allemaal moeten bijvullen”, legt Braaksma uit.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Het enthousiasme dat Grietje Braaksma voor boeken heeft, draagt ook de rest van het team uit. En dat werkt aanstekelijk. Waar andere ondernemers last hebben van personeelstekort, kloppen er bij Broese wekelijks nieuwe boekenliefhebbers aan die graag in de winkel willen werken. “En dat zijn personen met hele uiteenlopende achtergronden en interesses. Iedereen kan en doet alles”, vertelt ze. Zij staat als bedrijfsleider dus ook regelmatig boeken uit te pakken of achter de kassa. Een bezoeker van de winkel tikt Braaksma op de schouder en vertelt met een brede lach altijd naar haar leestips op Radio 4 te luisteren. Tussen het boeken bestellen, uitpakken en afrekenen door heeft de bedrijfsleider ook nog wel tijd voor een praatje.