Het is deze week niet alleen ‘gehaktdag’ in de Tweede Kamer. Ook de provincie en de gemeente Utrecht verantwoorden zich, maar dan voor hun duurzaamheidsbeleid van de afgelopen tijd. Waar de Tweede Kamer verzandde in verkiezingsretoriek, kijken provincie en gemeente gelukkig serieus terug. Maar wat is er terechtgekomen van hun mooie plannen?

In de vorige collegeperiode zette de provincie ‘grootsch en meeslepend in’ op een milieuvriendelijke toekomst. De Amerikaanse energiegoeroe Jeremy Rifkin werd ingevlogen – dat gaf wel aardig wat CO2-uitstoot, maar ja – om een blauwdruk te maken van de duurzame toekomst van Utrecht. Samen met vele maatschappelijke partijen stelde de provincie de vervolgens de wervende visie Utrecht 2040 op, met volop ambities op het gebied van people, planet en profit.

Inmiddels ligt Rifkins ongetwijfeld duurbetaalde rapport in de spreekwoordelijke la. De goeroe adviseerde waarschijnlijk om meer windmolens te bouwen dan de provinciale politici lief was. Wel heeft Utrecht 2040 een aardig netwerk van maatschappelijk partijen opgeleverd. En een nuttige monitor, De Staat van Utrecht. Maar de sjeu is er wel een beetje af.

De provincie constateert dan ook dat het wel gelukt is om maatschappelijke partijen in beweging te brengen. Mooie voorbeelden zijn de integratie van duurzaamheid in onderwijs en onderzoek door de Hogeschool Utrecht en het Utrecht Sustainability Institute van de universiteit. Maar het is niet gelukt om de projecten en besluiten van de provincie zelf duurzamer te maken – terwijl dat toch echt de bedoeling is. Juist het project ‘Hier en Nu’, dat de provinciale organisatie moest verduurzamen, scoort onvoldoendes.

Dus wat nu? Daar heeft de provincie nog niet over nagedacht. Wel zegt het huidige college van Gedeputeerde Staten nog steeds te werken aan een duurzame provincie. Maar hoe dan? Wat mij betreft in ieder geval door de sjeu weer terug te vinden. Daag ambtenaren, toeleveranciers en maatschappelijke partners uit tot duurzame topideeën! Leg de lat hoog en breng de verbeelding aan de macht!

Daarbij kan de provincie iets leren van de stad Utrecht. Daar hebben ze de lat pas écht hoog gelegd in deze collegeperiode. Oké, het duurde even voordat het programma ‘Utrechtse energie’ op stoom was. Maar nu bruist de voortgangsrapportage van activiteit. Nog lang niet alle mooie plannen zijn uitgevoerd, maar toch is er ook al veel op gang gebracht.

Het belangrijkste verschil met de provincie is de bravoure die Utrecht uitstraalt. De durf om alle registers open te trekken en door te pakken. De gemeente blijft niet steken in netwerken en visies, maar gaat voortvarend op bewoners en bedrijven af. Ook het eigen vastgoed, voertuigen en dienstreizen, en bijvoorbeeld de inspectietaken worden onder de loep genomen. Utrecht is bovendien niet bang om verschillende rollen te spelen, als ‘ondersteuner, adviseur, consortiumvormer, facilitator, netwerk-organisator en handhaver’. De provincie laat zich juist verlammen door het dogma dat ze ‘alleen kerntaken wil uitvoeren.’

Het blijft natuurlijk spannend of het in de gemeente Utrecht wel echt gaat lukken om de CO2-uitstoot terug te dringen, energie te besparen en meer duurzaam op te wekken. Utrecht kondigt een monitor aan, dus als het goed is kunnen we de komende jaren het resultaat in harde cijfers terugzien. Ik ben heel benieuwd of er dan op de volgende gehaktdag spaanders vallen of prijzen!

Deze blog verschijnt ook op de website van de NMU.