Het is ons pand, van de inwoners van Utrecht, want de gemeente is niet van plan om Magazijn de Zon te verkopen. Nadat de Centrale Bibliotheek en boekhandel Broese het monumentale gebouw verlieten is de zoektocht begonnen naar een nieuwe toekomst voor het complex. Vier verdiepingen erbovenop en dan een parkeergarage voor auto’s? Dat is het toekomstbeeld dat enkele ‘tijdreizigers’ afgelopen zaterdag schetsten. De acteurs gingen met kinderen en hun ouders in gesprek om erachter te komen wat de jeugdigen graag zouden zien gebeuren in Magazijn de Zon. Want als er geen goede plannen gemaakt worden, kan het zomaar zijn dat Bart Beton de boel gaat kopen.

Oké, een parkeergarage gaat het nooit worden en Magazijn de Zon gaat ook niet verkocht worden aan het fictieve figuur Bart Beton. Het was toneel om de kinderen aan het praten te krijgen over wat er wel allemaal moet komen in het gebouw. De gemeente Utrecht heeft namelijk eerder dit jaar besloten om het rijksmonument niet te verkopen. Maar waarom eigenlijk? De gemeente kan de miljoenen die ze krijgt bij de verkoop juist goed gebruiken. “Maar op de lange termijn is dat juist niet voordelig”, legt wethouder Eelco Eerenberg uit.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Als Magazijn de Zon in handen blijft van de gemeente kan er namelijk jaarlijks op verdiend worden, dat moet op de lange termijn meer opleveren dan eenmalig enkele miljoenen euro’s.
Dat is echter niet de enige reden, benadrukt wethouder Eerenberg. “Door het pand in eigendom te behouden kunnen we samen met de stad gaan kijken wat we hier graag voor invulling zouden willen zien. Ook kunnen we er met dit vastgoed voor zorgen dat er plek is voor maatschappelijke voorzieningen in de historische binnenstad, op een toplocatie.”

Tekst gaat verder onder afbeelding

Magazijn de Zon heeft zodoende niet alleen financiële waarde voor de gemeente, betoogt de wethouder, maar ook maatschappelijke waarde voor de stad. “Ook is het pand een monument, erfgoed dus. Het is goed dat we dat publiek toegankelijk houden. Het is echt een parel in de stad, en daarom vragen we nu aan de inwoners wat zij voor toekomst zien voor het gebouw.”

Pandvisie
Toch staat er ook al een hoop vast, er is namelijk hard gewerkt om een zogenoemde pandvisie te maken. Dit is een document waarin, zoals de naam al doet vermoeden, de visie van de gemeente staat wat er met Magazijn De Zon kan gebeuren. Als het hele document in twee zinnen samengevat zou moeten worden, luidt het: “Een publieke eyecatcher in het hart van de stad, die meebeweegt met haar tijd en bruist van de initiatieven. Een pand waar de historie virtueel en in authentieke details zichtbaar is en hand in hand gaat met de wereld van nu.”
Omdat het pand van oorsprong een warenhuis was, leent Magazijn De Zon zich uitstekend voor een combinatie van functies, meent de gemeente.

In de visie is verder te lezen dat op de begane grond commerciële functies kunnen komen, die aansluiten bij het winkelgebied. De verdiepingen erboven kunnen worden ingevuld met maatschappelijke functies. Ook is een combinatie van commercieel en maatschappelijk mogelijk. Dan valt te denken aan bijvoorbeeld start-ups of scale-ups.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Op de bovenste verdieping en het dak is mogelijk ruimte voor horeca. Kinderen gaven overigens aan dat ze een parkje op het dak ook wel mooi zouden vinden. Wethouder Eelco Eerenberg is ondertussen op het dak van het imposante gebouw geklommen. “Dit is een prachtig pand midden in de stad. Het is dus goed dat we nu met alle generaties gaan bedenken wat we hier precies willen doen.” Over het dak zegt hij: “Dit is nu een grindbak, zo zonde van al die vierkante meters. Hoe mooi zou het zijn als dit gewoon toegankelijk wordt.”

Toekomst
Hoe ziet het traject er nu verder uit? De ‘tijdreizigers’ die de gemeente inzette waren het startpunt voor gesprekken met bewoners – het zogenoemde participatieproces – over de nieuwe plannen voor het gebouw. Op dit moment zit warenhuis Green UP in Magazijn De Zon en binnenkort opent er een horecazaak van The Streetfood Club en bierbrouwer Lowlander. Ook opent het nijntje museum half november hier de deuren Dit zijn allemaal tijdelijke initiatieven die over zo’n twee jaar weer moeten vertrekken. Tegen die tijd moet helder zijn wat er gaat gebeuren met het gebouw, welke winkels komen er en welke organisaties.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Ondertussen moet er geld vrijgemaakt worden voor een flinke restauratie. Het rijksmonument ziet er dan wel prachtig uit, maar het moet flink opgeknapt worden om toekomstbestendig te worden. Als het allemaal meezit moet het vernieuwde Magazijn De Zon in 2025 de deuren openen. Zelf nog meedenken over de toekomst van het pand dat zo’n 7500 verhuurbare vierkante meters heeft? Er komen nog verschillende online en offline bijeenkomsten aan waar bewoners worden gevraagd naar hun mening.

Wat is Magazijn De Zon?
De naam Magazijn De Zon zal niet bij iedereen een belletje doen rinkelen, veel Utrechters kennen het als het voormalige Broese – dan wel bibliotheekpand op de hoek van de Stadhuisbrug en de Oudegracht. Het gebouw zoals we dat nu kennen is niet in één keer gebouwd, vertelt Eva Schoonhoven. Ze is projectleider Erfgoed bij de gemeente Utrecht en weet alles van het pand. Het oudste gedeelte dateert uit 1850 maar het complex krijgt vooral vorm na 1898 als Vroom & Dreesmann er een vestiging opent onder de naam Magazijn De Zon.

Schoonhoven: “Er wordt steeds een stuk bijgebouwd, steeds een perceel verder, pandje voor pandje wordt er opgekocht.” Voor veel voorbijgangers lijkt het een pand dat in één keer gebouwd is, maar dat is dus niet zo. “Als je dat weet en je kijkt naar het gebouw dan is het ook goed te zien hoor.” Het is dan ook zo dat er uitbreidingen plaatsvonden in 1903, 1909, 1913 en tussen 1922 en 1924. “In 1933 wordt er dan nog meer opgekocht en wordt er een groot nieuw stuk aangebouwd.” Die verbouwing uit 1933 geeft het complex zijn huidige uiterlijk. Het gedeelte van voor en na 1933 is overigens goed te onderscheiden, als je weet waar je op moet letten.

Tekst gaat verder onder afbeelding

In de decennia die daarop volgen zat Vroom & Dreesmann er op een goede locatie, maar in 1972 verhuisde het warenhuis naar het gloednieuwe Hoog Catharijne. De gemeente Utrecht kocht het complex aan de Stadhuisbrug en de Oudegracht aan als nieuw onderkomen voor de Centrale Bibliotheek. Met het vertrek van de bibliotheek en Broese Boekhandel naar De Post – ook zo’n icoon van de stad – aan de Neude kwam het gebouw leeg te staan, al zijn er nu op sommige plekken in het gebouw weer tijdelijk invullingen. Wie nu op de verlaten verdiepingen van de bibliotheek staat, met grote open ruimtes een systeemplafonds, ziet niet zo snel de monumentale waarde ervan.

Schoonhoven: “Wat er nog wel is, is de glas in lood-koepel en ook op andere plekken zijn er nog prachtige glas in lood-ramen te zien. Ook is de houten betimmering in het trappenhuis nog origineel.” Hoe het interieur van Magazijn De Zon er precies heeft uitgezien is echter niet duidelijk, want daar zijn geen foto’s van bekend. Over het exterieur is nog wel iets bijzonders te vertellen. De rode kleur – voor Schoonhoven een doorn in het oog – die het gebouw nu kenmerkt gaat waarschijnlijk veranderen, want dat blijkt niet de originele kleur te zijn. Welke kleur het gaat worden, is nog niet bekend.