De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer doen we de oudste stratenloop van Nederland, de Utrechtse Singelloop, in ons eigen tempo.

Op zaterdag 30 mei 1925 vond de eerste Utrechtse Singelloop plaats. De Gemeentelijke Reinigingsdienst spoot de straten nat ‘zodat de lopers geen stof te slikken krijgen’. De Singelloop was een initiatief van Nico Munzert die in dat jaar met ‘een loop om de stad’ propaganda wilde maken voor de atletiek.

De Utrechtse Singelloop groeide door professionele organisatie en communicatie uit tot de grootste van het land met tienduizenden toeschouwers. Het parkoers tegen het fraaie decor van stad Utrecht, maar ook de historie van de loop zelf, maakten dat deze singelloop ook na moeilijke jaren telkens weer terugkeerde. In 2024 deed een record aantal van 19.000 lopers mee. Dit jaar vindt de 73e editie plaats, op zondag 5 oktober 2025.
Tekst loopt door onder de afbeelding

Hoe het begon
De eerste singelloop van 1925 was iets nieuws, een atletiekwedstrijd, maar dan op straat, aan het einde van een drukke zaterdag. Het organiserend comité vroeg bewoners langs het parkoers om de vlag uit te steken, voor een feestelijk aanzien en om de route aan te geven. Het parkoers was binnen de singel. De tram stond stil en de bruggen bleven dicht.

De 38 atleten vertrokken bij het autobusstation aan de Rijnkade en gingen dan binnen de singels via het Willemsplantsoen, naar de Van Asch van Wijckskade en via de Zandbrug naar de finish bij het Oranjehuis aan de Nieuwekade. De afstand was 4.700 meter. De eerste winnaar was Piet Dullaert uit Rotterdam. Hij deed er 15 minuten en 17 seconden over. De lopers werden voorafgegaan door de politie op de fiets. Na afloop ontvingen de atleten een blikje Ovomaltine, een doosje sigaretten en thee met gebak van De Korenschoof.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Nico Munzert was secretaris van de Utrechtse Provinciale Atletiek Bond (UPAB) en van  het Singelloop Comité en hij was de eerste tien jaar lang de motor achter de Singelloop. Volgens het Utrechts provinciaal en stedelijk dagblad was Munzert megafonist bij atletiekwedstrijden en werd hij ook wel ‘Neerland’s grootste schreeuwer’ genoemd. Hij was ‘atletiekpropagandist bij uitnemendheid’. Hij wilde de atletiek net als voetbal tot volkssport maken.

Heel de stad liep uit voor de Singelloop, tot wel 100.000 mensen op straat en op afgemeerde platte schuiten. “Het was voor een atleet een grote belevenis, en zeker voor een Utrechter. Het stond gelijk aan een heldendaad”, vertelt melkboer Bart Hendriks in 1979 aan Het Stadsblad. Hij was deelnemer tussen 1928 en 1933. Met veel waardering werd dan gezegd: “Die heeft de Singelloop uitgelopen, da’s een echte sportman. En als je weet dat het nog geen vijf kilometer was, dan begrijp je dat men er nu om zou lachen”. In de naoorlogse jaren deed voetballer Piet Wallenburg uit Wijk C wel twaalf keer mee. Hij oefende met dertig rondjes om de Jacobikerk. Hij was vaak de snelste Utrechter van de Singelloop.

De ontwikkeling
In 1932 wordt het parkoers toch aangepast vanwege de groeiende stroom auto’s. De start is dan tussen de gebouwen van de NS aan de Laan van Puntenburg, daarna via de Catharijnesingel richting Maliebaan en Wilhelminalaan naar de finish op de Mecklenburglaan bij het Wilhelminapark. Het is dan eigenlijk geen singelloop om de binnenstad van Utrecht meer en al helemaal niet als start en finish worden verplaatst naar het in 1936 gereed gekomen stadion Galgenwaard. In de meimaand van 1940 wordt de Singelloop afgeblazen als gevolg van de bezetting door de Duitsers. Na de oorlog, in 1946, komt de Singelloop terug als loop om de stad, op zaterdagmiddag vijf uur vanaf de Rijnkade, met finish in de Waterstraat in Wijk C.
Tekst loopt door onder de afbeelding

Na dertien jaar afwezigheid keerde de Singelloop in 1973 terug, met nu ook vrouwen als deelnemers, Lidwien van der Valk is de snelste vrouw dat jaar. In 1978 gaat de Singelloop naar de zondag en wordt de afstand tien kilometer, wat tot die tijd rond de vijf kilometer was. Het werd een regionale loop voor liefhebbers in plaats van landelijke topsport van atleten, maar wel met een toenemend aantal deelnemers.

Waar de massa eerst de topsport atleten aanmoedigde ging de massa nu meelopen. Zelfs burgemeester Henk Vonhoff deed mee in 1975. Hij bleek een geoefend loper en liep luid toegejuicht de Singelloop volgens het interval model: stukje rennen, stukje wandelen. Burgemeester Aleid Wolfsen zou het vanaf 2009 een aantal keren nadoen. In het jaar 2000 wordt gestopt met de Singelloop bij gebrek aan vrijwilligers en een teruglopend aantal deelnemers.

In 2008 pakken de oude organisator Hans Agterberg en de nieuwe organisator Gerard Peek het weer op. De Singelloop wordt een topwedstrijd met Keniaanse prestatielopers én met een groot aantal zogenaamde ‘sfeerlopers’. Op 26 september 2010 liep de Keniaan Leonard Komon zelfs het wereldrecord tien kilometer op de weg, in 26 minuten en 44 seconden.
Tekst loopt door onder de afbeelding

2025, en verder
Dit jaar vindt de 73e editie van de Singelloop Utrecht  plaats, op zondag 5 oktober 2025. De opbrengst is voor KWF Kankerbestrijding. De start van de 5 en 10 kilometer is bij het Jaarbeursplein. De Kids Run is op de Catharijnesingel. De inschrijving start op 14 juli.

De 10 kilometer start bij het Jaarbeursplein en de Croeselaan, gaat dan naar de Tolsteegsingel en de Maliesingel langs de Sterrenwacht de Zonstraat in op weg naar de Homeruslaan, langs het voormalig gemeentelijk Gymnasium, de Mecklenburglaan met zicht op de 100 jarige Aloysiuskerk, dan een fraai rondje door en langs het Wilhelminapark, terug naar de Maliesingel en dan bij het Spoorwegmuseum en het Lepelenburg de Maliebaan op en weer terug naar de Maliesingel, langs de Stadsschouwburg, de Wittevrouwensingel op, om de voormalige gevangenis op Wolvenburg heen, de Weerdsingel op en oversteken naar de Asch van Wijckskade, daarna de Nieuwekade en St.Jacobsstraat, op weg naar de Catharijnesingel om daar nog eens te versnellen richting de finish bij het Moreelsepark bij de NS gebouwen met onder andere de Inktpot met de vliegende schotel op het dak.

Het is een echt rondje om de binnenstad van Utrecht en langs vele bezienswaardigheden! Het laatste nieuws is dat het NK Atletiek op de tien kilometer onderdeel wordt van de Singelloop. Een mooi vervolg op 100 jaar aan stadsgeschiedenis met hardlopen in Utrecht.

Tekst loopt door onder de afbeelding

Tekst: Dick de Jong

Tips om verder lezen bij Oud-Utrecht.

Je kunt hier lid worden van Oud-Utrecht.

Nieuwe schrijvers voor deze rubriek zijn van harte welkom. Stuur een berichtje via webmaster@oud-utrecht.nl