Bij de naam ‘Van Otterloo’ denk ik toch vooral aan de tune van de beroemde film ‘Soldaat van Oranje’ (1977). Inderdaad, wat u zegt, het gaat met deze vrij korte compositie om een uiting van de helaas vroegtijdig overleden componist en dirigent Rogier van Otterloo (1941-1988). De man die jarenlang de gezichtbepalende leider van het Metropole Orkest was.

Als zoon van twee oud-verzetsmensen appelleert deze muziek aan me, enorm zelfs. Het heroïsche karakter ervan, gekoppeld aan herinneringen aan die formidabele film van Paul Verhoeven en aan de doorvertelde oorlogservaringen van mijn inmiddels overleden ouders maken dat die muziek een hele wereld bij mij wakker roept.

En ook elke keer dat het te-pas en te-onpas weerklinkt: in reclameuitingen op de treurbuis – dank
Gerrit K. – tot en met aangelegenheden waarbij de Publieke Omroep zijn met ‘nuchterheid’ verpakte cultuurrelativisme even meent te moeten afleggen, tenminste wanneer daartoe een ‘nationale’ aanleiding bestaat. Houdt u vast: op 4 en 5 mei zal dit weer het geval zijn.

Zo gaat dat in het leven: muziek is nu eenmaal een formidabele kracht die door alle verdedigingschilden weet heen te breken. De reden waarom rationalist annex pessimist filosoof Arthur Schopenhauer het maar niks vond: muziek gaat namelijk toch alleen maar over gevoelens, dus weg ermee. Precies dezelfde reden waarom de oud-Christelijke kerkvader Augustinus van Milaan waarschuwde voor de enorme kracht van dezelfde Musica: het verleidt de mensen zelfs om de eigen doodsangst te passeren en zich in het strijdgewoel van oorlogen te storten.

De Amerikanen John Philip Sousa en Glenn Miller zeiden het hem eeuwen later na. Alleen, gelet op hun enorme out-put van tot marcheren-dringende blaasmuziek, met wél even andere bedoelingen en consequenties.

Klein oeuvre

Wijlen Rogier van Otterloo was zoon van de dirigent en componist Willem (1907-1978) die vele jaren in Utrecht werkte als leider van het Utrechts Symfonie Orkest en vervolgens in Den Haag als chef-dirigent van het Residentie Orkest. Van Otterloo-senior was een bijzonder mens die een
Hollandse variant van Man-Van-De-Wereld-zijn – dus a-kneuterig, voor zover dat ging – koppelde aan een grondig besef en beheersing van het ambacht musicus-zijn zowel wat het dirigeren als wat het scheppen van nieuwe muzieknoten betreft. Onder zijn leiding bereikte het Residentie
Orkest een positie waarin het het Concertgebouworkest als ‘s lands beste symfonieorkest overvleugelde c.q. léék te overvleugelen. Wie zal dat Anno-Nu nog kunnen zeggen?

Hij liet een klein maar fijnzinnig oeuvre na waarvan zijn tweede symfonie in de schets- en eerste uitwerkingsfase bleef steken. De reden? Geen idee. Het heeft zeker niet te maken met het tragische gegeven van Van Otterloo’s tragische auto-ongeluk in 1978 in Australië waarbij hij
om het leven kwam. Van Otterloo’s Tweede werd echter ‘alsnog voltooid’ door zijn schoonzoon de componist Otto Ketting die vorig jaar ook al het tijdelijke voor het Eeuwige verving. In deze vorm gaat het vrijdagavond in wereldpremière bij het Radio Filharmonisch Orkest, Van Otterloo krijgt daarmee de eer die hem toekomt: als gezichtsbepalend musicus in het Nederlandse culturele vanaf de helft van de twintigste eeuw. Van Otterloo had een voorkeur voor Franse muziek, en
dus ligt het voor de hand dat zijn Tweede wordt vergezeld door Honegger en Poulenc.

‘Het subtiele en lieflijke ‘Pastorale d’été’ van Honegger roept een impressionistische sfeer à la Debussy op, terwijl het Concert voor twee piano’s en orkest van Poulenc een vrolijke cocktail is van muziek die het goed zou doen als begeleidende muziek bij een romance in zwart-witbeelden uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Als twee geliefden draaien de piano’s om elkaar heen, elkaar aantrekkend en afstotend, verleidelijk, ruziënd en alles weer goedmakend met een happy end’. Schrijver dezes kan tegen zoveel Muziekcentrum Vredenburgproza natuurlijk niet op, dat begrijpt u. Oftewel geniet-ze!

MUZIEKCENTRUM VREDENBURG LEIDSCHE RIJN – Vrijdag 5 april 2013, 20,15
uur. Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. James Gaffigan m.m.v. Florence &
Isabelle Lafitte, piano. Op het programma: werk van Honegger (Pastorale
d’été), Van Otterloo/Ketting (Tweede symfonie), Poulenc (concert voor
twee piano’s en orkest) en De Falla (El sombrero de tres picos).
Kaarten: www.vredenburg.nl. Introductie – aanrader! – om 19.30 uur
door musicologe Thea Derks.