Al meer dan 35 jaar is de Vietnamese loempiakraam op de Bezembrug aan de Oudegracht een vertrouwd gezicht in Utrecht. Eind augustus sluit Phuong Nguyen haar kraam voor een laatste keer. Samen met haar oudste dochter vertelt de 69-jarige Phuong hoe ze als bootvluchteling in de Domstad terechtkwam, haar man verloor en opnieuw de liefde vond.

Terwijl ze alleen loempia’s bakt in haar kraam, vertelt Phuong hoe ze als Vietnamese bootvluchteling in Nederland terechtkwam. “In 1981 ben ik gevlucht vanwege de Vietnamoorlog en het communistische regime; er was geen vrijheid toen”, legt ze uit.

Een nieuwe start in Nieuwegein

Phuong werd op 3 juli van dat jaar op zee opgepikt door het Nederlandse containerschip Nedlloyd Dejima en belandde zodoende in een asielzoekerscentrum in Dronten. In het asielzoekerscentrum ontmoet ze Duc Thang Nguyen – roepnaam Thang – die in 1979 als een van de eerste bootvluchtelingen uit Vietnam in Nederland terechtkwam. Phuong en Thang worden verliefd op elkaar en krijgen een huis toegewezen in Nieuwegein, waar ze samen drie kinderen krijgen. Doordat ze in de bijstand zaten konden ze geen cadeaus geven op verjaardagen, dus bakte Phuong altijd zelfgemaakte loempia’s. De loempia’s vielen enorm in de smaak, waardoor het idee ontstond om een eigen loempiakraam te beginnen.

Voordat Phuong en Thang de kraam op de Bezembrug bemachtigden, stonden ze vanaf 1987 op verschillende markten; ruim twee jaar in Amsterdam en in Maarssenbroek, en later ook in Volendam. “In de eerste jaren was het niet altijd makkelijk; mensen waren onbekend met loempia’s en keken raar naar de kraam”, stelt ze. Phuong legt uit dat eigenaren van andere marktkramen klaagden over de loempiageur, en dat een kaasboer per se een scheidingswand met de loempiakraam wilde; racisme kwam toen veel voor.

De tekst loopt door onder de foto.

Gouden plekje met tegenwind

In 1990 kreeg het koppel te horen dat een Indische eetkraam op de Oudegracht niet goed liep, en dat de eigenaar de stekker eruit trok. Phuong en Thang hebben toen bij de gemeente gevraagd of ze de standplaats mochten overnemen – met succes. De gemeente stimuleerde dergelijke lokale ondernemers, en het koppel mocht de plek gratis overschrijven. “Dat was heel fijn, want er was nog geen geld om de plek over te kunnen nemen”, legt Phuong uit.

En ook aan de Oudegracht was de start niet zonder slag of stoot. Toen Phuong en haar man er net stonden was er nog geen geld voor een marktwagen, en moesten ze het doen met een overdekte tafel met daarop een frituurpan. Het zorgde ervoor dat als het hard waaide, ze moesten sluiten omdat het bakken niet meer mogelijk was. Toen er meer geld binnenkwam konden ze een grotere kraam aanschaffen. Die maakte uiteindelijk plaats voor de huidige marktwagen.

Verlies en kracht: alleen verder met drie kinderen

Phuong vertelt dat haar man Thang in de zomer van 2000 kwam te overlijden aan kanker: “Ik moest alleen de kinderen opvoeden en ondertussen werken.” Volgens hun oudste dochter, Kimmi Nguyen, wordt er in de Vietnamese cultuur weinig over emotie gepraat, wordt verdriet niet getoond en gaat men gewoon verder, zodat de kinderen een goed leven hebben. “En daar is ze in geslaagd!”, benadrukt Kimmi.

Kimmi legt uit dat ze alledrie erg zelfstandige kinderen waren en het dus gewend waren om bijvoorbeeld zelf naar school te gaan. “Daarnaast heb ik vanaf mijn 16e mijn moeder geholpen in de kraam. En tot drie jaar terug stond ik nog een dag in het weekend loempia’s te verkopen.” Kimmi vertelt dat haar zusje en broertje op drukke feestdagen ook meehielpen als dat nodig was. “Met Koninginnenacht was de kraam soms tot wel 06.00 uur open en waren er enkel nog dronken mensen die loempia’s bestelden – maar dat maakte mijn moeder niets uit. En mijn zusje Kimmai en ik vonden zulke dagen ook superleuk!”

De tekst loopt door onder de foto.

Overslaande vonk bij stroomuitval

Begin deze eeuw was er een stroomuitval bij de kraam waardoor de vriezers waren uitgevallen. Via een kennis werd Khanh Pham uit Houten ingeschakeld, die Phuong kwam helpen. Een paar jaar later kreeg Khanh te horen dat de eigenaar van de kraam met Caribische broodjes, die tegenover de loempiakraam staat, ermee wilde stoppen. Khanh besloot de broodjeskraam over te nemen, en kon naast zijn eigen kraam ook de loempiakraam van Phuong meetrekken met zijn auto. Hierdoor trokken ook Phuong en Khanh meer naar elkaar toe en ‘sloeg de vonk over’, en zijn ze tot op de dag van vandaag bij elkaar. Na deze zomer sluit ook Khanh, net als Phuong, zijn kraam.

Hart voor de stad: buren, klanten, politici en verschillende generaties

Phuong vertelt nog altijd vol enthousiasme over Utrecht, en over de bijzondere ontmoetingen en ervaringen die ze eraan heeft overgehouden. Vaste klanten die haar een bloemetje kwamen brengen voor haar verjaardag of toen ze haar knie had gebroken, en uiteraard de verschillende generaties voor wie ze loempia’s heeft gebakken. Tijdens campagnetijd kwamen er altijd veel politici langs; “Toen Mark Rutte voor de tweede keer minister-president werd, kwam ook hij langs – hij was heel vriendelijk en gewoon”, aldus Phuong. 

De tekst loopt door onder de foto.

Ook tussen de winkeliers hing een fijne sfeer en werd er onderling veel geruild, volgens Phuong: “Loempia’s voor korting op kleding bijvoorbeeld”. Een jongen die verderop zelf loempia’s verkocht, kwam altijd bij Phuong langs als hij loempia’s voor zichzelf en thuis wilde halen – tot groot genoegen van Phuong.

De Vietnamese uit Nieuwegein heeft veel mensen zien opgroeien, waarbij ze zag hoe de mensen relaties en kinderen kregen, maar soms ook hoe mensen aftakelden. “Goedgeklede mensen die succesvolle banen hadden, verloren hun banen en gezinnen om later dakloos voorbij te komen”.

De laatste loempia’s: het pensioen lonkt

Na 35 jaar lange dagen achter de frituurpan sluit Phuong eind augustus haar kraam. “Tuurlijk ga ik het werk missen, maar ik ben bijna 70 en klaar voor mijn pensioen”, zegt ze met een glimlach. Ze kijkt uit naar reizen, vooral naar het weerzien met haar zussen en broers in de Verenigde Staten en natuurlijk haar geboorteland Vietnam. Tot die tijd kunnen liefhebbers in de weekenden genieten van haar versbereide loempia’s en saus naar eigen recept. 

Phuong Nguyen verkoopt nog tot en met zondag 31 augustus op vrijdagen, zaterdagen en zondagen van ca. 11.00 tot 18.00 uur haar loempia’s op de Bezembrug aan de Oudegracht.