Artsen van het UMC Utrecht hebben als eerste van Nederland een bijzondere oogoperatie uitgevoerd. Voor het eerst is een perifere zenuw uit de arm verplaatst naar het hoornvlies van het oog, om het hoornvlies weer gevoel te geven. Oogpatiënten die geen gevoel meer hebben in het hoornvlies, kunnen er veel baat bij hebben.

De operatie heet een ‘cornea neurotisatie’.  De ingreep, waarbij een perifere zenuw uit de arm naar het hoornvlies wordt verplaatst, gebeurt bij mensen die geen gevoel meer hebben in het hoornvlies (oog). Door het hoornvlies weer gevoel te geven, kan het oog zich beter beschermen en genezen. Door de operatie kan het gevoel in het oog terugkomen en het zicht verbeteren. De cornea neurotisatie is een samenwerking tussen de oogartsen en plastisch chirurgen in Utrecht.

“Technisch is de operatie goed gegaan”, aldus hoogleraar oogheelkunde Mor Dickman van het UMC Utrecht. Hij verrichtte de ingreep in samenwerking met hoogleraar plastische chirurgie Henk Coert. Omdat er van een heel kleine plek in de arm een zenuw gehaald wordt, is deze ingreep minder belastend voor de patiënt. “Geen gevoel in het hoornvlies is een zeldzame aandoening, maar leidt wel tot veel leed.”

Kunstmatige hoornvlies

In 2024 werd voor het eerst in Utrecht een synthetisch hoornvlies getransplanteerd bij een patiënt met een complexe oogaandoening. Het kunstmatige hoornvlies is volgens het UMC Utrecht een interessant alternatief vanwege het donortekort, en was een eerste stap in regeneratieve hoornvliestransplantaten. Dat betekent dat gebruik wordt gemaakt van in het laboratorium gekweekte cellen om nieuw hoornvliesweefsel te maken.

“Met mijn onderzoek zet ik me in voor regeneratie van het hoornvlies. Met een zenuwtransplantatie kunnen we het gevoel terugbrengen in het hoornvlies. Dat is nu voor het eerst gelukt met deze specifieke operatie”, aldus Mor Dickman over de verrichte operatie.

Zenuw van het hoornvlies herstellen

Ondanks dat de operatie geslaagd is, wordt pas na een jaar duidelijk of dat ook geldt voor het doel van de ingreep. Mor: “Want de zenuwen van het hoornvlies moeten weer aan elkaar groeien. We zullen dit proces nauwlettend blijven volgen. Dan weten we of deze operatietechniek in de toekomst voor een bredere patiëntengroep uitkomst kan bieden.”

Onnodig letsel voorkomen 

Veel (oog)artsen weten volgens Mor Dickman niet dat de zenuw van het hoornvlies hersteld kan worden, waardoor patiënten soms met onnodig letsel doorlopen. “Patiënten hebben soms schade door bijvoorbeeld bestralingen, infecties of trauma die voor lief genomen worden, maar die soms gewoon verholpen kunnen worden. Daarom vinden wij ook outreach belangrijk: omdat deze groep mensen vaak niet eens meer in beeld is. Deze aandoening raakt ook jonge kinderen.”