De historische vereniging Oud-Utrecht maakt voor DUIC wandelingen door de stad, op zoek naar bijzonder erfgoed. Deze keer gaat de wandeling van Nimeto naar de amateur tuinverenigingen in Tuindorp Oost.

Startpunt van de wandeling is het De Munnikplein, een plein omgeven door schoolgebouwen. In 1968 verhuisde HBS de Munnik van de Plompetorengracht naar nieuwbouw op deze locatie aan een weg met de naam Ezelsdijk. De schoolnaam veranderde door de invoering van de Mammoetwet op het onderwijs in Atheneum F. de Munnik.

De Nationale Schildersschool verhuisde hetzelfde jaar uit de Kievitstraat ook naar een nieuw gebouw. Leerlingen werkten bij schilderbedrijven en genoten drie jaar lang onderwijs van november tot en met maart. Dat werden hier drie volle jaren plus een stagejaar. Een apart opleidingsinstituut voor etaleren kwam erbij. Beide scholen gingen in 1974 verder als Nationaal Instituut voor Middelbaar Economisch Technisch Onderwijs: Nimeto. Met 1.700 studenten vindt Nimeto zich een kleinschalige MBO opleiding.
Tekst loopt door onder de afbeelding

De Nationale Slagersschool volgde in 1971, gelijktijdig met de verhuizing van het Veemarktterrein naar Tuinwijk Oost. Nimeto heeft in 2002 het gebouw van de slagersvakschool erbij getrokken en ze met een loopbrug verbonden. In 2020 waren de gebouwen na vijftig jaar verouderd. Het schoolbestuur koos voor vernieuwing door de bestaande gebouwen grondig te verbouwen. De school was verguld met het resultaat en het was nog een stuk goedkoper ook. Het ontwerp is in 2024 beloond met de Rietveldprijs voor architectuur en de Truus Schröderprijs voor goed opdrachtgeverschap.

We wandelen van de Smijerslaan naar de professor Fischerlaan. De Munnikschool is er niet meer, de bevolking van Utrecht daalde in de jaren 1980 en de school werd te klein. De in 1991 gesloten school is vervangen door een in 2003 opgeleverde woonbuurt. Deze is rustig gelegen met hogere woongebouwen langs de Kardinaal de Jongweg en de Sartreweg om het verkeersgeluid tegen te houden. Aan de zijde van de wegen kan geen enkel raam open. Dat hoeft ook niet want de woonkamers en slaapkamers liggen aan de rustige kant. Onze wandeling vervolgen we via een pad door de bossingel naar het Oosterspoor en daar gaan we over het pad rechtsaf.

Van het Leger des Heils naar De Pioniers

Na een voorzichtige oversteek over de Kardinaal de Jongweg, langs een deels buiten gebruik gesteld spoor, komen we aan op de Kögllaan. Aan dit pad staat hostel De Hoek van het Leger des Heils. Dergelijke hostels staan op meer locaties in de stad. Deze vorm van zorg heeft in Utrecht het probleem met de junkies een stuk verminderd. In de jaren 1990 had de stad honderden aan drugs verslaafde daklozen. Zij maakten de omgeving van Hoog Catharijne onveilig en zorgden in de hele stad voor veel kleine criminaliteit. Dat probleem is, geloof het of niet, een stuk kleiner geworden. Dat danken we aan deze voorzieningen.

We gaan verder en wandelend langs het spoor bereiken we de toegangspoort van De Pioniers. Daar beginnen we met een andersoortige wandeling, op het internet te vinden als de Drie-Parkenwandeling Utrecht-Noordoost. Die gaat door drie parken: De Pioniers, Ons Buiten en De Driehoek. Alle drie van amateur tuindersverenigingen met samen zo’n 350 tuinen.
Tekst loopt door onder de afbeelding

In 1913 begon de Volksbond tegen Drankmisbruik met een tuindersvereniging op een groot stuk land aan de Blauwkapelseweg. Een volkstuin zou helpen om mensen uit de kroeg te houden. Meer dan 600 tuinen waren er uitgezet! Alle tuinders waren lid van de bond. Maar veel tuinen hadden een rommelige en onverzorgde aanblik. In 1929 starten ontevreden leden met Ons Buiten. In 1935 richten andere ontevreden leden De Pioniers op, beide verderop aan de Ezelsdijk. Er was wel een belangrijk verschil. Bij Ons Buiten moest de helft van de tuin met sierbloemen beplant zijn maar bij De Pioniers werd de volledige tuin voor groenten bestemd. De verenigingen kregen al snel bijnamen, respectievelijk de Witte Boordenclub en de Blauwe Boordenclub. Voor beide verenigingen gold: het bestuur was streng en keek toe op de netheid van de tuinen. En oh wee . .

Verhuizing van de tuinverenigingen

Tuinwijk werd gebouwd en alle tuinen moesten in 1960 verhuizen. De Kardinaal de Jongweg en de Sartreweg zijn toen aangelegd. De gemeente regelde voor de tuinverenigingen nieuwe grond langs het Oosterspoor. Het verschil tussen de Pioniers en Ons Buiten werd daarbij benadrukt. Op de grond van Ons Buiten kwam een zandlaag. De Pioniers begonnen met het omspitten van weiland met alleen maar klei. De laatste tuinders van de Volksbond verhuisden richting Blauwkapel. Dat is nu het Ecologisch tuinenpark De Driehoek.

Dit jaar bestaat De Pioniers 90 jaar. Rian Kraan heeft als lid het boek ‘Van Volkstuinencomplex tot Tuinenpark’ uitgebracht. Daarin wordt uitgebreid het leven op een tuinenpark beschreven. Het is te koop in de verenigingswinkel van de Pioniers en bij Broese. Wij doen de Drie-Parkenwandeling met behulp van de mobiele telefoon en staan nog even stil bij huizen in Voordorp. Daar staan woon- en appartementenblokken met ronde vormen die, naar de mode van die jaren, zijn geschilderd in pasteltinten. In 1993 kreeg architect Theo Bosch voor dit ontwerp de Rietveldprijs en in 2024 zijn deze woonblokken aangewezen als Post 65 gemeentelijk monument. Veel plezier gewenst met de groene wandeling.
Tekst loopt door onder de afbeelding

Tekst en foto’s: Bert Poortman

Tips om verder lezen bij Oud-Utrecht.

Je kunt hier lid worden van Oud-Utrecht.

Nieuwe schrijvers voor deze rubriek zijn van harte welkom. Stuur een berichtje via webmaster@oud-utrecht.nl