FC Utrecht speelt komende donderdag de terugwedstrijd van de play-offs van de Europa League tegen HŠK Zrinjski Mostar in Bosnië en Herzegovina, nadat de Domstedelingen een week geleden met 0-2 wonnen. Het verhaal achter de Bosnische club met nauwe Kroatische banden, die FC Utrecht zes jaar geleden het leven zuur maakte, en een bijzondere historie kent waarin identiteit centraal staat. 

Door eerdere overwinningen op FC Sheriff Tiraspol en Servette FC kan FC Utrecht zich plaatsen voor de groepsfase van de Europa League, mits er over twee wedstrijden met HŠK Zrinjski Mostar afgerekend kan worden. Dankzij een solide overwinning van 0-2 in Mostar heeft FC Utrecht een mooie uitgangspositie vrijgespeeld. Mocht FC Utrecht het tweeluik niet winnen, dan gaat de club uit Utrecht naar de groepsfase van de Conference League.

Kroatische achtergrond

In 1905 is HŠK Zrinjski Mostar opgericht op de Kroatische Culturele Vereniging Hrvoje in Mostar als een studentensportclub. Een aantal Kroatische jeugdigen richtte destijds de club op, die zeven jaar later veranderde in een zogeheten High School Football Club Zrinjski. Vernoemd naar de Kroatisch-Hongaarse familie Zrinski, die als nationale helden uit de Ottomaanse oorlogen worden gezien en een groot aandeel hebben in het ontstaan van de Kroatische Staat.

Wereldoorlogen

In 1914 werd de club uit Bosnië en Herzegovina door de autoriteiten gedwongen om te stoppen – iets dat bij veel clubs gebeurde – omdat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Toen enkele jaren later het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen ontstond – later Joegoslavië genoemd – werd geprobeerd de club te hernoemen, zodat de voetbalclub niet alleen voor de Kroaten was, maar voor alle etniciteiten in Joegoslavië. De club weigerde haar Kroatische achtergrond uit te wissen en behield haar naam.

Toen in de Tweede Wereldoorlog Joegoslavië werd overgenomen door de Duitsers, verleende Adolf Hitler goedkeuring voor de fascistische Onafhankelijke Staat Kroatië – bestaande uit vrijwel heel hedendaags Kroatië en het volledige Bosnië en Herzegovina. Hierdoor speelde HŠK Zrinjski Mostar net als vele andere clubs in de Kroatische voetbalcompetitie. Echter viel de Onafhankelijke Staat Kroatië aan het eind van WOII uit elkaar, en werd het veroverd door de communistische partizanen (nationalistische verzetsstrijders) onder leiding van Josip Broz – ook wel bekend als Tito. Joegoslavië verbood zodoende alle Kroatische clubs, waaronder HŠK Zrinjski Mostar.

Tekst loopt door onder foto.

Burgeroorlog

In 1992 werd Bosnië en Herzegovina onafhankelijk verklaard, terwijl er een grote burgeroorlog in het land plaatsvond. De drie voornaamste bevolkingsgroepen – Serviërs, Kroaten en Bosniërs – gingen veelvuldig met elkaar de strijd aan, en nadat de Serviërs zich uit de stad Mostar hadden teruggetrokken bleven de Kroaten en Bosniërs achter. In deze oorlog sneuvelde onder andere de Stari Most – de iconische brug van Mostar uit 1566 – en ontstond er een tweedeling in de stad, waarbij de rivier Neverta de grens vormt. Na de oorlog werd de Stari Most opnieuw gebouwd, onder andere dankzij de Nederlandse staat. De tweedeling bleef echter, waardoor het westen van de stad grotendeels van de Kroaten was (veelal HŠK Zrinjski-fans), terwijl de Bosniërs (veelal Velež-fans) de oostkant beheerden.

Echter, in het westelijke deel staat ook het Stadion pod Bijelim Brijegom, dat sinds 1958 het stadion van Velež Mostar was – de aartsrivaal van HŠK Zrinjski Mostar. HŠK Zrinjski Mostar werd opnieuw opgericht en nam het stadion van Velež in gebruik. Hierdoor wordt de club beschouwd als de oudste (oprichting in 1905) en jongste (heroprichting in 1992) voetbalclub in de Premijer Liga – de voetbalcompetitie in Bosnië en Herzegovina die in 2002 is opgericht om alle verschillende competities per regio tegen te gaan.

Luka Modrić

Door de nieuwe competitie kon HŠK Zrinjski Mostar opbloeien tot een topclub, en huurde het in het seizoen 2003-2004 de toen nog 18-jarige Kroatische middenvelder Luka Modrić van Dinamo Zagreb. De Ballon d’Or-winnaar van 2018 werd dat seizoen gekozen tot speler van het jaar in de Premijer Liga, en wordt nog altijd gezien als de beste voetballer die ooit bij HŠK Zrinjski heeft gespeeld.

Tekst loopt door onder bericht.

Luka Modrić, osvajač Zlatne lopte, najbolji hrvatski nogometaš svih vremena i zvijezda Real Madrida, profesionalnu karijeru počeo je u dresu HŠK Zrinjski Mostar, a upravo na današnji dan prije 20 godina Klub navijača “Ultras Zrinjski” dodijelio mu je trofej “Filip Šunjić – Pipa”!… pic.twitter.com/XNsTwdKnVV

— HŠK Zrinjski Mostar (@hskzrinjski) May 15, 2024

Successen

HŠK Zrinjski Mostar is negen keer kampioen geworden van de Premijer Liga, waarbij het eerste landskampioenschap gelijk viel met het 100-jarig bestaan in 2004-2005. Daarnaast heeft de club drie keer de nationale beker gewonnen, en heeft de Kroatisch-Bosnische club meerdere keren voorrondes voor Europees voetbal gespeeld. Waaronder in 2019-2020, toen de Bosnische club FC Utrecht in de tweede voorronde van de Europa League over twee wedstrijden met 3-2 uitschakelde.

HŠK Zrinjski Mostar heeft zich één keer weten te plaatsen voor de groepsfase van een eindtoernooi. Dat was twee jaar terug, toen het Oostenrijkse LASK in de play-offs van de Europa League werd verslagen waardoor het in een poule met AZ, Aston Villa en Legia Warschau terechtkwam. HŠK Zrinjski werd kansloos laatste in de poule, maar wist wel een keer te winnen. De club uit Mostar wist een 0-3 achterstand bij rust tegen AZ om te buigen in een 4-3 overwinning.

Sentiment in Mostar

Afgelopen donderdag speelde FC Utrecht de heenwedstrijd van het tweeluik van de Europa League-play-offs in Mostar. In de stad zijn de spanningen tussen HŠK Zrinjski en Velež Mostar nog altijd sterk voel- en zichtbaar. In het westelijke deel van de stad staan bijvoorbeeld veel kerken, en is het merendeel van de inwoners Kroatisch. De oostkant van de stad staat daarentegen vol met moskeeën en er heerst veel wrok onder Velež-supporters die nog altijd hun stadion terug willen. Door de inname van hun oude stadion speelt Velež tegenwoordig in een stadion dat zo’n 6 kilometer ten noordoosten van de stad ligt.

Tekst loopt door onder video.

In de vele kraampjes in het oude centrum zijn opvallend weinig HŠK Zrinjski-artikelen te vinden. Verschillende verkopers in het centrum gaven desgevraagd aan dat Velež volgens hen de echte club van Mostar is, en dat HŠK Zrinjski eigenlijk pas een paar jaar bestaat – sinds de heroprichting – en ze daarom geen spullen van HŠK Zrinjski verkopen. Het sentiment richting elkaar, en de politieke belangen die rondom de clubs spelen, zorgen ervoor dat de ‘Mostar Derby’ nog altijd een van de meest beladen derby’s is op de Balkan.

Loting

FC Utrecht heeft afgelopen donderdag aan den lijve ondervonden dat HŠK Zrinjski Mostar een stugge ploeg is, waarbij een-op-een-duels niet vermeden werden. Komende donderdag wordt om 20.00 uur afgetrapt in de Galgenwaard. Weet FC Utrecht dan de 2-0 voorsprong op de club uit Mostar te behouden, dan plaatsen de Domstedelingen zich voor de groepsfase van de Europa League.

Lukt dat niet, en gaat HŠK Zrinjski Mostar door naar de Europa League, dan heeft FC Utrecht een vangnet in de vorm van de Conference League-groepsfase. De lotingen van beide groepsfases vinden vrijdagmiddag om 13.00 uur plaats en zijn live te bekijken op de website van de UEFA.